W praktyce zdarza się, że wspólnicy spółki jawnej zalegają ze spłatą swoich długów. Jakie uprawnienia zyskują wówczas wierzyciele tych wspólników i czy w takiej sytuacji może powstać zagrożenie dla dalszego istnienia spółki jawnej?



Uprawnienia wierzyciela wspólnika spółki jawnej znacznie się zwiększają, jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy prowadzono bezskutecznie egzekucję z ruchomości wspólnika. W takiej sytuacji wierzyciel na podstawie tytułu egzekucyjnego może uzyskać zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki. Skorzystanie z tego prawa pozwoli wierzycielowi wspólnika wypowiedzieć umowę spółki jawnej na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Możliwe jest to nawet wtedy, gdy umowa spółki była zawarta na czas oznaczony. W ten sposób wierzyciel może doprowadzić do tego, że zaspokoi się z roszczeń służących wspólnikowi w związku z jego wystąpieniem ze spółki jawnej. Takiego uprawnienia wierzyciela wspólnika nie można wyłączyć w umowie spółki. Przeciwne postanowienia umowy spółki są nieważne.
Pomimo jednak wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika będzie ona trwała między pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak zdecydują. Wspólnicy mogą zatem zapobiec rozwiązaniu samej spółki. Natomiast nie mogą powstrzymać procesu usunięcia ze spółki wspólnika, który nie płaci swoich długów. Wierzyciel takiego wspólnika może zaspokoić się z roszczeń służących wspólnikowi w związku z jego wystąpieniem ze spółki jawnej.
W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość przysługującego mu udziału kapitałowego określa się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Jako dzień bilansowy przyjąć należy ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia umowy. Udział kapitałowy obliczony w sposób określony powyżej powinien być wypłacony w pieniądzach. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze.
dr Marcin Borkowski, radca prawny GWW Legal