TEZA
Postępowanie o uznanie postanowienia za niedozwolone podlega umorzeniu, jeżeli w jego trakcie do rejestru klauzul prowadzonego przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zostanie wpisane tożsame postanowienie.
STAN FAKTYCZNY
Stowarzyszenie wniosło przeciwko W. B. pozew o uznanie za niedozwolone postanowienia o treści: „Operator może powierzyć wykonywanie usług innym podmiotom” zawartego w regulaminie świadczenia usług dostępu do internetu. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił powództwo. Apelację wniosło stowarzyszenie.
UZASADNIENIE
Sąd apelacyjny uznał, że wyrok podlegał uchyleniu, a postępowanie należało umorzyć. Wskazał, że zgodnie z art. 47943 kodeksu postępowania cywilnego wyrok prawomocny uznający postanowienie wzorca umowy za niedozwolone i zakazujący jej stosowania ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania tego postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 47945 par. 2 k.p.c.
Stowarzyszenie domagało się uznania za niedozwolone postanowień wzorca umowy o treści: „Operator może powierzyć wykonywanie usług innym podmiotom”. Tymczasem w czasie trwania postępowania, tj. 18 lutego 2013 r., do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonego przez prezesa UOKiK, wpisane zostało postanowienie o treści: „Operator zastrzega sobie prawo do powierzenia wykonania umowy osobie trzeciej” (poz. 4260). Klauzula ta jest w istocie tożsama z klauzulą objętą powództwem, co skutkowało niedopuszczalnością prowadzenia procesu.
Sąd przypomniał, że w uchwale z 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 95/03) Sąd Najwyższy wskazał, iż powaga rzeczy osądzonej wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza – od chwili wpisania tego postanowienia do rejestru – ponowne wytoczenie powództwa w tym przedmiocie, także przez osobę niebiorącą udziału w sprawie, w której wydano wyrok.
Natomiast w odniesieniu do strony pozwanej problem rozszerzonej prawomocności podjęty został w uchwale z 13 lipca 2006 r. (sygn. akt III SZP 3/06), w której uznano, że skuteczność wobec osób trzecich wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone w ujęciu art. 47943 k.p.c. oznacza, że skutki tego wyroku rozciągają się nie tylko na pozwanego przedsiębiorcę, który jako pozwany występował w sprawie, w której wydano wyrok, ale także na każdego innego przedsiębiorcę, wobec czego każdy przedsiębiorca, który zastosuje postanowienie wzorca umowy uznane za niedozwolone, dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.
SA podkreślił także, że rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone jest jawny. Pozwala to przedsiębiorcom na zapoznanie się z postanowieniami, których stosowanie zostało zakazane.
Nie ulega także wątpliwości, że wpisanie do rejestru w trakcie trwania postępowania klauzuli o tożsamej treści winno skutkować umorzeniem postępowania. Skoro więc odpis pozwu został pozwanemu doręczony 12 września 2011 r., a tożsama klauzula została wpisana do rejestru 18 lutego 2013 r., sąd apelacyjny uznał, że w trakcie trwania tej sprawy zaszła przeszkoda do merytorycznego rozpoznania pozwu w postaci powagi rzeczy osądzonej, co skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania w sprawie.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawiesygn. akt VI ACa 402/12.

Rozbieżności w orzecznictwie SN

SN w uchwale z 7 października 2008 r. (sygn. akt III CZP 80/08) uznał, że rozszerzona prawomocność wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone nie wyłącza możliwości wytoczenia powództwa przez tego samego lub innego powoda – w tym także przez organizację społeczną działającą na rzecz ochrony interesów konsumentów - przeciwko innemu przedsiębiorcy, niebiorącemu udziału w postępowaniu, w którym zapadł wyrok, stosującemu takie same lub podobne postanowienia wzorca, jak wpisane do rejestru.