Zastaw rejestrowy jest skuteczniejszy od zwykłego. Zastawcą i zastawnikiem może być każdy.
Bardzo skuteczną i często stosowaną metodą zabezpieczania wierzytelności pieniężnych, czyli przede wszystkim pożyczek i kredytów, jest zastaw rejestrowy. Zabezpieczyć skuteczność swego roszczenia o zwrot umówionej kwoty, także z odsetkami, wolno nie tylko bankowi, lecz każdemu pożyczkodawcy, o czym warto pamiętać, pożyczając duże kwoty. Atrakcyjność zastawu rejestrowego polega przede wszystkim na tym, że działa on bezwzględnie wobec każdego, kto stał się właścicielem rzeczy.
Wygodne zabezpieczenie
Mimo że przepisy kodeksu cywilnego od lat pozwalają na ustanowienie zastawu określanego jako zwykły, to w praktyce wyparł go zastaw rejestrowy. Zastawowi zwykłemu musi towarzyszyć wydanie zastawionej rzeczy – czy to wierzycielowi, czyli temu, kto pożyczył
pieniądze, czy osobie trzeciej, na którą obie strony umowy (np. pożyczki) wyraziły zgodę. Skoro zaś zastawnikiem rejestrowym, czyli podmiotem, na rzecz którego to zabezpieczenie ma być ustanowione, może być każdy, to znikł podstawowy powód, dla którego stosowano zastaw zwykły.
Zaletą obydwu zastawów jest ich ściśle rzeczowy charakter. Oznacza to, że zbycie zastawionego przedmiotu nie prowadzi do wygaśnięcia zastawu. Ten rodzaj prawa wierzyciela obciąża rzecz w zasadzie bez względu na stosunki własnościowe. Ważnym wyjątkiem jest przejście przedmiotu zastawu na
własność zastawnika, czyli na osobę, na rzecz której zastaw został ustanowiony. Taka sytuacja powoduje wygaśnięcie zabezpieczenia.
Zastawem rejestrowym wolno zabezpieczyć wierzytelności pieniężne w dowolnej walucie, i to zarówno istniejące, jak i przyszłe lub warunkowe. Przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome i – co do zasady – zbywalne prawa majątkowe. Te ostatnie to np. wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, takie jak prawa do
książki czy znaku towarowego, albo prawa wynikające z papierów wartościowych.
Przedmiot zastawu
Zastaw rejestrowy może być ustanowiony tylko dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. Nigdy np. o wydanie rzeczy. Przedmiotem takiej
umowy mogą być wyłącznie ruchomości. Na nieruchomościach ustanawia się bowiem hipoteki.
Dla zawierających umowę pożyczki z przedsiębiorcą dobrym sposobem zabezpieczenia jest ustanawianie zastawu rejestrowego na zbiorze rzeczy lub praw o zmiennym składzie. W praktyce przeważnie oznacza to magazyn. Zawsze taki przedmiot zastawu musi być funkcjonalną całością. Tego rodzaju operacja nie może jednak blokować działalności, która powinna zarobić na zwrot pożyczki. Dlatego wymiana obciążonych przedmiotów powinna wynikać z
umowy o ustanowienie zastawu na zbiorze rzeczy o zmiennym składzie. Ważne jest w takich sytuacjach również, by z opisu wynikało, że w skład zbioru wchodzą rzeczy systematycznie nabywane i zużywane albo przetwarzane i sprzedawane przez przedsiębiorcę-zastawcę. Warto pamiętać przy konstruowaniu umowy zastawniczej na zbiorze rzeczy lub praw, że zastawca (powinno to być wyraźnie napisane) będzie miał obowiązek stałego uzupełniania zbioru do wartości pierwotnie określonej w rejestrze. W przeciwnym razie potencjalna egzekucja z przedmiotu zastawu może się okazać bezskuteczna. Warto pamiętać, że zastaw można ustanowić na prawach, a więc i prawach udziałowych w spółce z o.o. i wynikających z akcji.
Umowa zastawnicza
Umowa ustanawiająca zastaw rejestrowy musi mieć formę co najmniej zwykłą pisemną. Poza tym trzeba ją wpisać do rejestru zastawów, ponieważ o powstaniu tego rodzaju zastawu decyduje właśnie wpis. Rejestr prowadzi rejonowy sąd gospodarczy właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby zastawcy, czyli osoby uprawnionej do rozporządzenia przedmiotem zastawu. I jeśli przedsiębiorca prowadzący – powiedzmy jednoosobowo – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością chce zastawić swoje udziały, to nie musi on robić tego w akcie notarialnym. W takich przypadkach także wystarczy zwykłe pismo, ale z podpisami notarialnie poświadczonymi. Inaczej kontrakt będzie nieważny.
Stronami umowy zastawniczej są zastawnik, czyli wierzyciel, który pożyczył komuś innemu pieniądze, oraz zastawca, tzn. osoba uprawniona do rozporządzania przedmiotem zastawu, czyli dłużnik. Zastawca nie musi być dłużnikiem osobistym zastawnika. Oznacza to, że nie musi być pożyczko- czy kredytobiorcą. Może nim być osoba trzecia, która przez zawarcie takiej umowy staje się dłużnikiem rzeczowym. Zdarza się bowiem, że zamożni rodzice dają w zastaw swoje rzeczy po to, by dziecko mogło zaciągnąć zabezpieczoną w ten sposób pożyczkę.
Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
● imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy, a także dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
● przedmiot zastawu (opis musi odpowiadać jego właściwościom),
● wierzytelność zabezpieczoną zastawem (chodzi o oznaczenie jej wysokości i stosunku prawnego, z którego wynika, lub oznaczenie najwyższej sumy zabezpieczenia, jeżeli chodzi o wierzytelność przyszłą lub warunkową, a więc o wysokości nieustalonej w chwili zawarcia umowy zastawniczej).
Przedmiot zastawu rejestrowego powinien zostać opisany według „Katalogu sposobu opisu przedmiotów zastawu”, stanowiącego załącznik do rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie szczegółowej organizacji i sposobu prowadzenia rejestru zastawów. Nie ma też przeszkód, by opisując lokalizację zbioru rzeczy takiego jak magazyn czy nawet całe przedsiębiorstwo będące przedmiotem zastawu rejestrowego, podać kilka różnych lokalizacji. Poza tym umowa może zawierać inne postanowienia zależne od woli stron. Wolno w niej np. określać sposób zaspokojenia zastawnika czy zawrzeć zobowiązanie zastawcy do niezbywania (niesprzedania albo niepodarowania przedmiotu zastawu).
Wielkie Miasto, 29 października 2013 r.
Umowa o ustanowienie zastawu rejestrowego na zbiorze rzeczy ruchomych
między
Janem Iksińskim, zamieszkałym w Wielkim Mieście przy ul. Pochyłej 7, o numerze PESEL 123456789
a
Andrzejem Igrekowskim, zamieszkałym przy ul. Wysokiej 2 w Wielkim Mieście, prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą „Andrzej Igrekowski, ABCD” w Wielkim Mieście, o numerach REGON: .............. i NIP: ........ zwanym dalej dłużnikiem
Par. 1
Na mocy umowy pożyczki z 29 października 2013 r. wierzyciel Jan Iksiński udzielił przedsiębiorcy Andrzejowi Igrekowskiemu pożyczki w wysokości 10 000,00 PLN (słownie: dziesięć tysięcy złotych) na 12 miesięcy. Dłużnik jest obowiązany zwrócić ją wraz z odsetkami.
Par. 2
1. Celem zabezpieczenia wierzytelności opisanej w par. 1 dłużnik ustanawia na rzecz wierzyciela, a wierzyciel przyjmuje zastaw rejestrowy na zbiorze rzeczy stanowiącym całość gospodarczą, chociażby jego skład był zmienny, tj. na towarach wyprodukowanych przez zastawcę, znajdujących się w jego magazynie przy ul. Wąskiej 14 w Wielkim Mieście, zwanych dalej przedmiotem zastawu. Jego wartość wynosi w dacie zawarcia umowy 30 000,00 PLN (trzydzieści tysięcy złotych), a została ustalona na podstawie wydruku stanu magazynowego z 28 października 2013 r.
2. Do elementów przedmiotu zastawu należą: ...............................
...............(zestawienie elementów przedmiotu zastawu)
Par. 3
Strony określają maksymalną sumę zabezpieczenia wierzytelności na 15 000,00 PLN (piętnaście tysięcy złotych).
Par. 4
Dłużnik oświadcza, że przedmiot zastawu stanowi jego wyłączną własność i nie jest obciążony prawami osób trzecich, a więc zastawca może nim swobodnie dysponować.
Par. 5
Wierzyciel pozostawia przedmiot zastawu w posiadaniu i do dyspozycji dłużnika, który obowiązany jest zachować go w należytym stanie umożliwiającym zaspokojenie z niego roszczeń zastawnika.
Par. 6
Dłużnik zobowiązuje się przedłożyć wierzycielowi na jego żądanie dokumenty związane z przedmiotem zastawu oraz umożliwić zbadanie przedmiotu zastawu (przede wszystkim sposobu jego przechowywania).
Par. 7
Dłużnik może zbywać elementy przedmiotu zastawu zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki, zastępując rzeczy zbyte nowo wytworzonymi tego samego rodzaju i jakości.
Par. 8
Zastaw rejestrowy obejmuje rzeczy, prawa lub składniki zbioru rzeczy lub praw, które weszły w miejsce pierwotnego przedmiotu zastawu jako ich surogat. W szczególności zastaw obejmuje roszczenia o zapłatę ceny za zbyte elementy przedmiotu zastawu.
Par. 9
Tytułem zabezpieczenia wykonania zobowiązań wynikających z umowy dłużnik nieodwołalnie udziela wierzycielowi pełnomocnictwa do dokonywania wszelkich czynności, do jakich sam jest zobowiązany na podstawie umowy, lub jakie wierzyciel uzna za niezbędne w celu umożliwienia sobie wykonania praw wynikających z umowy lub z mocy prawa.
Par. 10
Zaspokojenie wymagalnej wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym może nastąpić według wyboru wierzyciela:
1. w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego zgodnie z postanowieniami kodeksu postępowania cywilnego lub
2. przez przejęcie przedmiotu zastawu na własność lub
3. w drodze przetargu przeprowadzonego przez notariusza albo komornika sądowego.
Par. 11
1. Umowa podlega wpisowi do rejestru zastawów prowadzonego przez sąd właściwy dla siedziby dłużnika w Wielkim Mieście, III Wydział Gospodarczy Rejestru Zastawów.
2. Koszty wpisu, zmian i wykreślenia zastawu rejestrowego ponosi w całości dłużnik.
Par. 12
1. Zastaw rejestrowy wygasa po zaspokojeniu w całości wierzytelności wierzyciela z tytułu zabezpieczanej umowy pożyczki lub po otrzymaniu przez dłużnika pisemnego oświadczenia wierzyciela zawierającego zwolnienie zastawu przed wygaśnięciem wierzytelności.
2. Po całkowitym zaspokojeniu wierzyciel złoży pisemne oświadczenie potwierdzające wygaśnięcie wierzytelności i zastawu ustanowionego na podstawie tej umowy.
Par. 13
1. Wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie pod rygorem nieważności.
2. Umowę sporządzono w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla wierzyciela, dłużnika i sądu.
.................................................
(podpis wierzyciela)
........................................................
(podpis dłużnika)
Podstawa prawna
Art. 306–335 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Ustawa z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym (Dz.U. nr 149, poz. 703 z późn. zm.).
Postanowienie Sądu Najwyższego z 6 października 2010 r., sygn. akt II CSK 209/10.
Uchwała Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2009 r., sygn. akt III CZP 130/08.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2005 r., sygn. akt II CK 53/05.
Subskrybuj nas na Youtube