Subskrybuj nas na Youtube
Wierzyciele mogą zabezpieczyć ruchome składniki majątku dłużnika dzięki zastawowi rejestrowemu. W efekcie mają pierwszeństwo w spłacie przed osobami, które nie podpisały takiej umowy, i pewność, że odzyskają dług.
Czy można zastawić samochód
Sąsiad zgodził się udzielić mi pożyczki, ale chce zabezpieczyć ją zastawem rejestrowym ustanowionym na moim samochodzie. Czy w ten sposób może zabezpieczyć swoje roszczenia?
TAK
Sąsiad ma prawo zabezpieczyć pożyczkę udzieloną czytelnikowi w ten sposób, że ustanowi zastaw rejestrowy na poszczególnych ruchomych składnikach majątku. Przy tym obciążenie takie rozciąga się również na części składowe i przynależności zastawionej rzeczy ruchomej – w tym przypadku pojazdu. Natomiast nie można ustanowić go na nieruchomości, dla budynków, lokali czy gruntów wymyślono bowiem inny sposób zabezpieczenia roszczeń – hipotekę.
Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być za to również prawa zbywalne (np. obligacje, akcje). Jednak nie da się w ten sposób zabezpieczyć innej wierzytelności niż pieniężna, wyrażona w polskiej lub obcej walucie.
Gdy zastaw rejestrowy będzie obciążał samochód (albo inny pojazd mechaniczny podlegający rejestracji), to zapis o jego istnieniu należy zamieścić w dowodzie rejestracyjnym auta.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tj. Dz.U. z 2009 r. nr 67, poz. 569 z późn. zm.).
Czy potrzebna jest umowa
Nie mogę odmówić udzielenia pożyczki kuzynowi. Chcę jednak ustanowić zastaw rejestrowy, aby zapewnić sobie odzyskanie tej kwoty. Jakich formalności muszą dopełnić dłużnik i wierzyciel? Czy powinni zawrzeć umowę?
TAK
Do zawarcia zastawu rejestrowego potrzebne są umowa oraz wpis do rejestru zastawów. Umowę zastawniczą zawiera wierzyciel (nazywany zastawnikiem) z osobą uprawnioną do rozporządzenia rzeczą, która ma stać się przedmiotem zabezpieczenia (czyli zastawcą). Zastawcą nie musi więc być wyłącznie dłużnik, ale może nim zostać np. jego krewny lub nawet osoba obca, np. właściciel rzeczy ruchomej lub prawa zbywalnego, na których może zostać ustanowiony zastaw rejestrowy.
Umowę zastawniczą pod rygorem nieważności należy zawrzeć na piśmie. Zawarta w formie ustnej nie będzie więc ważna. Należy w niej określić co najmniej: datę jej zawarcia, dane zastawcy i zastawnika, a gdy dłużnik nie jest zastawcą, to wówczas podaje się również jego dane – imię i nazwisko (albo nazwę), miejsce zamieszkania (albo siedziby). Oprócz tego umowa określa również przedmiot zastawu i wierzytelność nim zabezpieczoną. Wskazuje więc ona stosunek prawny, z którego wynika albo może wynikać, a także najwyższą sumę zabezpieczenia.
Umowa o zastaw rejestrowy zabezpiecza jednak nie tylko wierzytelność, lecz także odsetki, roszczenia uboczne wskazane w niej przez strony, a także koszty zaspokojenia zastawnika, które mieszczą się w sumie podanej we wpisie zastawu.
W umowie można też zastrzec, że zastawca zobowiąże się, że przed wygaśnięciem zastawu nie sprzeda obciążonego przedmiotu, a także nie obciąży go w żaden inny sposób. Jednak nawet gdy nie dotrzyma tego zobowiązania, zbycie lub obciążenie będzie ważne. Warunkiem jest, że nabywca (albo osoba, na rzecz której dokonano obciążenia) nie wiedziała o tym zastrzeżeniu w momencie zawarcia umowy z zastawcą i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tych okolicznościach dowiedzieć. Ale i wierzyciel nie pozostaje w tej sytuacji bez ochrony. Jako zastawnik może się on domagać natychmiastowego zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem.
Aby skutecznie ustanowić zastaw rejestrowy, konieczne jest też spełnienie drugiego wymogu: wpisu do rejestru zastawów prowadzonego przez sąd rejonowy właściwy miejscowo dla miejsca zamieszkania (lub siedziby) zastawcy.
Podstawa prawna
Art. 2, 3, 5, 6a i 36 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tj. Dz.U. z 2009 r. nr 67, poz. 569 z późn. zm.).
Czy dłużnik odda obciążony obraz
Wierzyciel domaga się ustanowienia zastawu rejestrowego na cennym obrazie, który posiadam. Stanowi on pamiątkę rodzinną, więc nie chcę go utracić. Zastanawiam się, który zastaw wybrać: rejestrowy czy zwykły, określony w przepisach kodeksu cywilnego. Czy po zawarciu umowy o zastaw rejestrowy muszę pamiątkę przekazać wierzycielowi na czas aż do spłaty zobowiązania?
NIE
Przedmiot zastawu – w tym przypadku obraz lub inne rzeczy ruchome, papiery wartościowe lub dokumenty, z których wynikają prawa – może w dalszym ciągu pozostawać u dłużnika (który jest zastawcą) albo u osoby trzeciej, wskazanej w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego (oczywiście pod warunkiem, że wyraziła na to zgodę).
Gdy strony inaczej nie postanowiły w umowie, to wówczas właściciel obrazu ma prawo go zatrzymać. Musi jednak dbać, aby stan tego przedmiotu nie pogorszył się bardziej, niż wynikałoby to z prawidłowego używania tej rzeczy. Co więcej, w wyznaczonym przez zastawnika terminie powinien umożliwić mu zbadanie stanu zastawionego przedmiotu.
Z tych względów właśnie ustanowienie zastawu rejestrowego jest korzystniejsze dla dłużnika niż zabezpieczenie wierzytelności zastawem zwykłym wynikającym z kodeksu cywilnego. W tym drugim przypadku rzeczy ruchome i papiery wartościowe będące przedmiotem zastawu zwykłego są bowiem przekazywane wierzycielowi aż do momentu uregulowania roszczenia.
Zastaw rejestrowy wygasa po uregulowaniu zobowiązań.
Podstawa prawna
Art. 2, 11 i 14 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tj. Dz.U. z 2009 r. nr 67, poz. 569 z późn. zm.).
Czy pożyczkodawca ma przywileje
Pożyczyłem pieniądze pod zastaw rejestrowy. Dowiedziałem się, że dłużnik ma wielu wierzycieli, ale nie wszyscy w ten sposób zabezpieczyli swoje roszczenia. Czy mam w tej sytuacji więcej uprawnień niż pozostali?
TAK
Wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym będzie zaspokojona z przedmiotu tego zastawu przed innymi wierzytelnościami. Najczęściej nastąpi to w drodze postępowania egzekucyjnego. W umowie zastawniczej zastawnik może też dodatkowo zabezpieczyć swoje roszczenia, np. przewidując przejęcie przedmiotu zastawu na własność.
Ma to miejsce, gdy:
zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku, przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym, wierzytelność z rachunku bankowego bądź rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika.
Przejęcie przedmiotu na własność następuje po upływie terminu, w jakim zobowiązanie dłużnika miało zostać wykonane. Staje się to z dniem zapisania instrumentów finansowych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku; w momencie złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu przedmiotu na własność albo pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym rachunku.
Istotne jest wówczas ustalenie wartości przedmiotu obciążonego zastawem rejestrowym.
Jeżeli umowa zastawnicza przewiduje zaspokojenie wierzyciela w drodze przejęcia na własność rzeczy występujących powszechnie w obrocie, to ich wartość ustala się na podstawie średniej ceny tych rzeczy z dnia przejęcia.
Wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym ulega pokryciu do wysokości wartości przedmiotu zastawu rejestrowego przejętego przez zastawnika. Jeżeli jednak jest ona wyższa, to zastawnik ma obowiązek zapłacić zastawcy kwotę nadwyżki w ciągu 14 dni od dnia przejęcia.
Podstawa prawna
Art. 20–25 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tj. Dz.U. z 2009 r. nr 67, poz. 569 z późn. zm.).
Czy wierzyciel może sprzedać rzecz
Przekazałem dosyć dużą kwotę pod zastaw rejestrowy. Już dawno minął termin, w którym dłużnik powinien uregulować zobowiązanie. W umowie zastawu zastrzegłem możliwość sprzedania obciążonej rzeczy w razie niewypłacalności drugiej strony. Jakich formalności muszę dopełnić, zanim przystąpię do sprzedaży? Czy takie zaspokojenie moich roszczeń jest w ogóle możliwe?
TAK
Umowa zastawnicza może przewidywać, że zaspokojenie zastawnika nastąpi przez sprzedaż przedmiotu zastawu rejestrowego w drodze przetargu publicznego. Przeprowadza go notariusz lub komornik w ciągu 14 dni od złożenia przez wierzyciela wniosku o dokonanie licytacji. Sprzedaż obciążonego przedmiotu wywołuje takie same skutki jak sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym.
Należy jednak przy tym dopełnić następujących formalności:
wbezpośrednio przed podjęciem czynności w celu zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu zastawu rejestrowego powinien on na piśmie zawiadomić zastawcę (czyli dłużnika lub osobę, do której należy obciążony przedmiot) o zamierzonym podjęciu działań zmierzających do zaspokojenia jego roszczeń,
wzastawca może w ciągu siedmiu dni od dnia otrzymania takiego zawiadomienia zdecydować się jednak na zapłatę długu. Może również wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie, że wierzytelność nie istnieje (bo np. nigdy nie zaciągał pożyczki, a wierzyciel nie dysponuje umową) albo nie jest wymagalna w całości lub w części (bo np. już ją uregulował albo potrącił z roszczenia, które przysługuje mu w stosunku do wierzyciela).
Zdarza się też, że przedmiotem zastawu rejestrowego jest zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiący całość gospodarczą (np. przedsiębiorstwo), a wierzytelność zabezpieczona stała się wymagalna. Wtedy zastawnik (wierzyciel) może w pisemnym zawiadomieniu żądać od zastawcy (dłużnika) zabezpieczenia swoich roszczeń przez przeprowadzenie spisu z natury składników majątkowych przedmiotu zastawu rejestrowego. Od chwili zawiadomienia zastawca nie może natomiast bez zgody zastawnika rozporządzać przedmiotem zastawu ani jego składnikami majątkowymi.
Podstawa prawna
Art. 20–25 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tj. Dz.U. z 2009 r. nr 67, poz. 569 z późn. zm.).