W przypadku gdy strony nie mogą dojść do porozumienia, każdy ma prawo wystąpić o rozdział własności do sądu. Otrzyma wówczas swój udział w części wspólnej oraz zatrzyma mienie osobiste.

Czy liczy się wartość z chwili rozwodu?

Kilka lat temu czytelniczka rozwiodła się z mężem. Teraz chcą podzielić wspólny majątek. W jego skład wchodzą nieruchomości, w tym działki budowlane. Grunty te uzyskały taki status po rozwiązaniu małżeństwa, a tym samym zmieniła się ich wartość. Czy przy podziale majątku będzie brana pod uwagę wartość tych działek z chwili orzekania rozwodu?

W przypadku podziału majątku po rozwodzie małżonków o jego stanie decyduje chwila ustania małżeństwa, a o wartości – chwila dokonywania podziału, czyli orzekania o tym podziale. Taką interpretację przepisów potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego – postanowienie z 6 maja 2011 r. sygn. akt II CSK 495/2010. Z tych względów może się zdarzyć, że status majątku oraz jego wartość będą inne w chwili orzeczenia rozwodu, a inne w chwili jego podziału.
Przy podziale majątku w każdej z sytuacji – czy jest to wspólność małżonków, czy spadkobierców (staje się ona współwłasnością w częściach ułamkowych) – bierze się przy dokonywaniu podziału stan majątku z chwili ustania tej współwłasności, a wartość majątku ocenia się według chwili orzekania o podziale. Takie rozwiązanie umożliwia, nawet pomimo upływu znacznego czasu między stanem istniejącym w chwili ustawania wspólności a dokonywaniem podziału majątku, wyeliminowanie sytuacji mogących chociażby tylko potencjalnie krzywdzić jedno z małżonków. Ma to szczególne znaczenie, gdy pomiędzy stanem przed podziałem a chwilą orzekania o nim dochodzi do istotnych zmian w wartości majątku. Bez wątpienia zmiana statusu nieruchomości z gruntu rolnego na działki budowlane wpływa na ich wartość. Podobnie należałoby ocenić sytuację odwrotną, to znaczy gdyby grunt budowlany z jakichś powodów został przekształcony w nieruchomość o znacznie mniejszej wartości (np. wywłaszczony pod drogę). W takim przypadku wartość majątku należałoby odnieść do stanu gruntu z dnia ustania wspólności, ale z uwzględnieniem zmian prawnych dotyczących wszystkich współwłaścicieli. Przyjęcie innych rozwiązań w przedstawionych wariantach doprowadziłoby do niesprawiedliwych rezultatów. Chwila ustania wspólności jest zaś miarodajna dla określenia przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego. Z tych względów o rozstrzygnięciach co do dzielonego majątku decydują we wszystkich sprawach działowych, a więc i przy podziale majątku wspólnego małżeńskiego, okoliczności i dowody występujące w chwili podziału.
Podstawa prawna
Art. 1035 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Art. 46 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

Czy wina wpływa na podział majątku

Rozwód został orzeczony z wyłącznej winy żony. W skład majątku byłych małżonków wchodzi nieruchomość. Czy w trakcie postępowania podziałowego mogę żądać ustalenia przez sąd nierównych udziałów w majątku?

Zasada równych udziałów w majątku wspólnym obowiązuje bez względu na to, kto przyczynił się do rozwodu. Dotyczy ona również podziału mieszkania czy nieruchomości, które wchodzą w skład majątku wspólnego. Tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd może dokonać podziału majątku na dwa nierówne udziały. W postanowieniu z 27 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt IV CKN 278/01) wskazał, że sąd może dokonać nierównego podziału tylko całego majątku wspólnego, ale nie może ustalić nierównych udziałów w poszczególnych składnikach tego majątku. W uzasadnieniu tego stanowiska Sąd Najwyższy podkreślił, że za taką interpretacją przepisów przemawia wyjątkowy charakter tej regulacji i wykładnia literalna. W konsekwencji przy ustalaniu nierównych udziałów majątku należy oceniać stopień, w jakim każde z małżonków przyczyniło się dopowstania majątku wspólnego, a nie jego poszczególnych składników.
Podstawa prawna
Art. 43, 56 i n. ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.).
Separacja: alternatywa dla rozwodu?
Separacja: alternatywa dla rozwodu?

Zobacz również

Czy podziału można dokonać w umowie

Przed sądem okręgowym toczy się sprawa o rozwód małżonków pozostających we wspólności ustawowej. Czy strony w takiej sytuacji mogą podzielić swój majątek w drodze umowy?

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Dodatkowo jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Równocześnie na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu lokalu jednemu z małżonków, jeżeli drugi wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe. Podobnie na wniosek jednego z zainteresowanych sąd może dokonać podziału majątku wspólnego. Takie rozstrzygnięcie sądu jest dodatkowo dopuszczalne, gdy kwestia podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Oznacza to, że samo prowadzenie w sądzie postępowania rozwodowego nie stoi na przeszkodzie, aby zainteresowani mogli dokonać podziału swojego majątku w drodze umowy. Oczywiście dopóki sąd prawomocnym wyrokiem nie orzeknie rozwodu, umowny podział majątku małżeńskiego jest wykluczony. Zgodnie bowiem z przepisami w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Rozdzielność majątkowa powstaje zaś z chwilą orzeczenia rozwodu. Dopiero zatem po uprawomocnieniu się orzeczenia byli małżonkowie mogą dokonać umownego podziału majątku.
Podstawa prawna
Art. 35 i 58 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788z późn. zm.).

Czy intercyza ma znaczenie przy podziale

W trakcie małżeństwa małżonkowie zawarli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Obecnie toczy się postępowanie rozwodowe. Czy takie porozumienie ma wpływ na podział majątku wspólnego?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy umożliwia zawarcie umownej rozdzielności majątkowej przed ślubem lub po ślubie. W czasie trwania małżeństwa małżonkowie mogą też zmienić i rozwiązać zawartą wcześniej umowę. Najczęściej ustanawia ona między małżonkami rozdzielność majątkową albo rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Gdy jednak umowa taka zostanie zawarta jeszcze przed ślubem, to między małżonkami nie powstanie wspólność majątkowa. Oznacza to, że każdy z nich samodzielnie w trakcie trwania małżeństwa wypracowuje swój majątek osobisty.
W praktyce znacznie częściej występują przypadki, kiedy małżonkowie ustanawiają rozdzielność majątkową w trakcie trwania małżeństwa. W takim przypadku aż do momentu zawarcia takiej umowy wypracowują majątek wspólny, a dopiero od momentu sporządzenia intercyzy każde z nich nabywa majątek zaliczany do jego majątku osobistego. W takim przypadku majątek męża i żony składa się z trzech części:

majątku osobistego nabytego przed zawarciem małżeństwa, udziału w majątku wspólnym, który powstał w okresie między zawarciem małżeństwa a powstaniem intercyzy, majątku osobistego nabytego po ustanowieniu rozdzielności majątkowej.

W takiej sytuacji po rozwodzie na podstawie umowy lub w drodze orzeczenia sądowego małżonkowie będą uprawnieni do podziału ich majątku wspólnego. Niezależnie od tego każde z nich zachowa jeszcze swój majątek osobisty. Na innych jeszcze zasadach dzielony jest majątek po rozwodzie wówczas, gdy małżonkowie zawarli umowę o rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. W takiej sytuacji dorobek każdego małżonka stanowi różnica między wartością majątku osobistego, który posiadał w dniu zawarcia umowy majątkowej, z wyrównaniem dorobków, a wartością majątku w dacie rozwiązania umowy. Dorobkiem jest więc wzrost wartości majątku po zawarciu umowy majątkowej.Sam dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.
Podstawa prawna
Art. 47-515 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.).

Czy do podziału niezbędny jest akt notarialny

W skład majątku małżeńskiego byłych małżonków wschodzą m.in. nieruchomość gruntowa, mieszkanie w bloku oraz oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych. Czy w takim przypadku umowny podział majątku musi nastąpić u notariusza?

Wprawdzie umowa, której celem jest podział majątku byłych małżonków, może zostać zawarta w dowolnej formie, jednak gdy w skład majątku wchodziła nieruchomość, do ważności porozumienia pomiędzy małżonkami niezbędna jest forma aktu notarialnego. Umowa w formie aktu notarialnego wymagana jest również wówczas, gdy w skład dzielonego majątku wchodzi prawo użytkowania wieczystego albo inne prawo, do przeniesienia którego wymagana jest ta forma. Z kolei w razie podziału majątku wspólnego, w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo, byli małżonkowie albo małżonek i spadkobiercy drugiego mogą zawrzeć umowę na piśmie z podpisami poświadczonymi notarialnie.
Podstawa prawna
Art. 158 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy po rozwodzie trzeba dzielić majątek

Małżonkowie po rozwodzie, który miał miejsce dwa lata temu, nie podzielili jeszcze majątku dorobkowego, ponieważ nie mogą dojść do porozumienia. Czy przepisy wskazują, w jakim czasie powinni uporządkować swoje sprawy?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wyznacza takich terminów. W dodatku nie ciąży na nich żaden obowiązek, aby dokonali takiego podziału, nawet gdy majątek wspólny przedstawia dużą wartość. Roszczenie o podział majątku wspólnego rozwiedzionych małżonków bowiem nie się przedawnia. Mają prawo też nigdy go nie podzielić, ale w takim przypadku muszą liczyć się z tym, że po śmierci każdego z nich spadkobiercy będą musieli ustalić, jaki majątek wchodzi w skład masy spadkowej. W praktyce zatem byli małżonkowie sami decydują o tym, czy podzielą majątek, kiedy to zrobią, a także w jaki sposób: umownie czy w sądzie. Gdy nie mogą porozumieć się w sprawie sposobu podziału, to wówczas jeden z nich powinien wystąpić w tej sprawie do sądu rejonowego, który jest właściwy dla miejsca położenia majątku. Warto pamiętać, że od wniosku do sądu o podział majątku małżonków pobiera się opłatę stałą w wysokości tysiąca złotych. Gdyby jednak wniosek zawierał zgodny plan podziału, opłata wyniosłaby 300 zł.
Podstawa prawna
Art. 566 i 567 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 90, poz. 594 z późn. zm.).