Służebność przesyłu: Sąd nie może wskazać sposobu korzystania z działki

Jeżeli przez nieruchomość przeprowadzono gazociąg podziemny, właściciel ma prawo tylko do wynagrodzenia za korzystanie z jego działki – orzekł Sąd Najwyższy.

S.K. jest od 1991 r. właścicielem gruntu. W 2008 r. uzyskał decyzję o warunkach zabudowy działki domem. Dowiedział się, że przez jego działkę przebiega gazociąg wybudowany w 1974 r. Zwrócił się do przedsiębiorstwa przesyłowego o zawarcie umowy służebności przesyłu. Do porozumienie nie doszło i sprawa trafiła do sądu. Właściciel zażądał 72 tys. zł: 50 tys. zł wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz 22 tys. zł odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości.

Służebność przesyłu ważniejsza niż prawo własności

Dom w innym miejscu

Sąd rejonowy oddalił powództwo. Stwierdził, że usytuowanie gazociągu co prawda uniemożliwia zabudowę działki, jednak nie ma podstaw do przyznania właścicielowi żądanej sumy. Nie przysługuje mu roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego nieruchomości za okres, w którym nie wiedział o tym, że pod powierzchnią przebiega gazociąg. Nie przeszkadzał mu wówczas w wykorzystywaniu działki jako rolnej. Nie może też dochodzić wynagrodzenia za korzystanie z działki za okres późniejszy oraz domagać się odszkodowania za obniżenie wartości rynkowej działki. Wynika to stąd, że od 3 sierpnia 2008 r. obowiązują przepisy k.c. o służebności przesyłu, na mocy których wynagrodzenie za korzystanie z cudzego gruntu należy się właścicielowi tylko w ramach ustanowienia służebności przesyłu. Mężczyzna wniósł apelację. Sąd okręgowy ją oddalił. Uznał, że spółka nie musi płacić, ponieważ usytuowanie gazociągu sprawia, że powód może wybudować na działce dom daleko od strefy ochronnej gazociągu, a pozostałą część działki uprawiać rolniczo. Właściciel wniósł skargę kasacyjną.

Czy za urządzenia przesyłowe na działce należy się zapłata

Bez odszkodowania

SN uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Wyjaśnił, że art. 143 k.c. przewiduje, że w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Przeznaczenie gruntu wyznacza nie sposób, w jaki dotychczas był on wykorzystywany, lecz taki, w jaki właściciel w zgodzie z przepisami, planem zagospodarowania przestrzennego oraz własną wolą i potrzebami może z gruntu korzystać. A działka S.K. jest przeznaczona pod zabudowę mieszkaniową.

SN wskazał, że wprowadzenie do k.c. regulacji dotyczącej służebności przesyłu nie zniweczyło nieprzedawnionych roszczeń właścicieli gruntów, o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z działki bez tytułu prawnego. Natomiast w takim przypadku nie należy się odszkodowanie za obniżenie wartości działki.