Czym się różni rozwód od separacji?

Separacja

Z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia – wówczas każdy z nich może żądać, żeby sąd orzekł separację. Oznacza ona uchylenie, ale nie rozwiązanie małżeństwa. Jest to także alternatywa dla osób, które z różnych przyczyn – najczęściej religijnych – nie chcą zdecydować się na rozwód.

Oczywiście cały czas należy mieć na uwadze, że nawet pomimo wystąpienia zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Pod pojęciem „zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego” należy rozumieć ustanie wszystkich więzi pomiędzy małżonkami charakterystycznych dla małżeństwa: duchowej, fizycznej i gospodarczej.

Jakie skutki pociąga za sobą orzeczenie separacji?

• Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa.

• Między małżonkami dochodzi do ustania wspólnoty majątkowej.

• Separacja może być zniesiona orzeczeniem sądu, co powoduje ustanie jej skutków (rozwód zaś powoduje ostateczne rozwiązanie małżeństwa).

• Jeśli wymagają tego względy słuszności – małżeństwo jest zobowiązane do wzajemnej pomocy.

• Po orzeczeniu separacji małżonek, który na skutek małżeństwa zmienił nazwisko, nie może wrócić do nazwiska rodowego.

• Małżonek pozostający w separacji nie dziedziczy spadku w razie śmierci drugiego małżonka.

Na zgodne żądanie małżonków sąd może znieść separację. Jeśli małżonkowie mają małoletnie dzieci – sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad nimi.

Rozwód

Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, żeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

Istnieją jednak sytuacje, kiedy nie można żądać rozwodu:

• Tak jak w przypadku separacji – rozwód nie jest dopuszczalny, jeśli miałyby w jego wyniku ucierpieć małoletnie dzieci, albo gdy orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

• Nie dostaniemy rozwodu także wtedy, gdy żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Wyjściem z takiej sytuacji jest wyrażenie zgody przez drugiego małżonka na rozwód, albo fakt, że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Małoletnie dzieci

Sąd podejmuje rozstrzygnięcia dotyczące władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi, a jeśli małżonkowie nadal zajmują wspólne mieszkanie – orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków (w tym wypadku należy mieć na uwadze, że sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej).

Podział majątku

Na wniosek jednego z małżonków sąd może także w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Powrót do panieńskiego nazwiska

Warto pamiętać, że w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

Alimenty

Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego i możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Obowiązek ten ciąży na małżonku wyłącznie winnym także w sytuacji, gdy małżonek niewinny nie znajduje się w niedostatku, a tylko istotnie pogarsza się jego sytuacja materialna (i gdy wystosuje do sądu żądanie dostarczenia środków utrzymania).

Co do zasady, obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

Dziedziczenie

Należy wiedzieć, że małżonek rozwiedziony nie dziedziczy spadku w razie śmierci drugiego małżonka.

Kwestie formalne

Pozew o rozwód i separację trzeba skierować do Sądu Okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, o ile chociaż jedno z małżonków stale w tym okręgu przebywa.

Co powinien zawierać pozew o rozwód

W pozwie powinny zostać uwzględnione następujące dane:

• imię, nazwisko i dokładny adres powoda, czyli osoby domagającej się orzeczenia rozwodu,

• imię, nazwisko i dokładny adres pozwanego, czyli drugiego małżonka.

W pozwie należy określić czego powód żąda, tj.:

• orzeczenia rozwodu i z czyjej winy, ewentualnie bez orzekania o winie,

• orzeczenia o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi,

• orzeczenia o alimentach dla wspólnych małoletnich dzieci.

Ponadto można żądać orzeczenia o:

• podziale majątku wspólnego na wspólny wniosek stron,

• sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków,

• eksmisji jednego z małżonków ze wspólnego mieszkania.

Pozew powinien zawierać uzasadnienie, w którym należy wskazać przyczyny wystąpienia o rozwód.

W sprawie o rozwód strona jest obowiązana uiścić opłatę stałą w kwocie 600 złotych (taka sama opłata obowiązuje w przypadku separacji, ale tutaj warto pamiętać, że od wniosku o separację na zgodne żądanie małżonków i o zniesienie separacji pobierana jest opłata stała w wysokości 100 zł).