Subskrybuj nas na Youtube
Kolegium sądu
Kolegium sądu stanowi organ sądu i nie jest organem samorządu sędziowskiego. Kolegium ma kompetencje głównie opiniodawcze. Najważniejszym zadaniem kolegium jest zapewnienie prezesowi sądu merytorycznej opinii w zakresie podziału czynności między sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych dla zapewnienia najbardziej efektywnego wykorzystania zasobu kadrowego w sądach w celu realizacji zadań sądów z zakresu wymiaru sprawiedliwości i ochrony prawnej
Kolegium sądu apelacyjnego składa się z pięciu członków, wybieranych przez zebranie sędziów sądu apelacyjnego spośród sędziów tego sądu, a także prezesa sądu apelacyjnego.
Kolegium sądu okręgowego składa się z: prezesa sądu okręgowego, najstarszego służbą wiceprezesa sądu okręgowego; przedstawicieli sądów rejonowych z obszaru właściwości sądu okręgowego, wybranych przez zebrania sędziów spośród sędziów danego sądu rejonowego, po jednym z każdego sądu rejonowego, dwóch przedstawicieli sądu okręgowego wybranych przez zebranie sędziów spośród sędziów tego sądu.
W skrócie: kolegia sądów składają się z różnych przedstawicieli środowiska, w tym także z osób niepiastujących funkcji z nadania.
Po zmianach zaproponowanych przez posłów PiS w skład kolegium sądu będą wchodzić tylko przedstawicie powoływani przez Ministra Sprawiedliwości, czyli prezesi sądów. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ma to zagwarantować „miarodajność i racjonalność wyrażanych opinii zarówno odnoszących się do organizacji pracy w sądzie, jak też kwestii osobowych i etycznych rozpatrywanych na posiedzeniach kolegium”.
Kolegia nie będą mogły krytykować władzy oraz recenzować zmian ustrojowych wprowadzanych przez władzę ustawodawczą. Zgodnie z zapisem w nowelizacji:
Przedmiotem obrad kolegium i samorządu sędziowskiego nie mogą być sprawy polityczne, w szczególności zakazane jest podejmowanie uchwał wyrażających wrogość wobec innych władz Rzeczypospolitej Polskiej i jej konstytucyjnych organów, a także krytykę podstawowych zasad ustroju Rzeczypospolitej Polskiej
Opiniowanie kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie
Opiniowania kandydata na wolne stanowisko dokonywało Zgromadzenie Ogólne, w którym - poza prezesami sądów - zasiadali również sędziowie.
Po zmianach opinia środowiska sędziowskiego będzie fakultatywna.
Z ustawy zostaje wykreślony paragraf, który mówił o opiniowaniu kandydata przez Zgromadzenie Ogólne. Jak czytamy w uzasadnieniu: „Opinia środowiska sędziowskiego znajdzie swoje odzwierciedlenie w udziale przedstawicieli zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego, okręgowego i rejonowego w posiedzeniu kolegium poświęconemu opiniowaniu kandydatur na stanowiska sędziowskie. Opinia o kandydacie ma być wyrażona przez kolegium składające się z kadry zarządzającej sądami (zatem najlepiej zorientowanej co do potrzeb sądu i zdolnej do dokonania oceny merytorycznej kandydatów) wraz z fakultatywnym udziałem reprezentacji sędziowskiej przy założonej równowadze głosów kadry zarządzającej i delegatów środowiska sędziowskiego w odniesieniu do każdego ze strukturalnych poziomów stanowisk sędziowskich, których dotyczą podlegające opiniowaniu kandydatury. Opinia wyrażona przez skład kolegium uzupełniony delegatami organu samorządu sędziowskiego będzie w znacząco wyższym stopniu opinią merytoryczną, opartą na rzeczowej analizie i dyskusji”.
Zdaniem wnioskodawców w obecnym porządku: „ przedstawiciele władzy sądowniczej wkraczają w materię zastrzeżoną dla władzy ustawodawczej albo wykonawczej, wywierając działaniami naruszającymi prawo – między innymi przez niewykonywanie ustawowych powinności przez swe ciała kolegialne – naciski w celu narzucenia kształtu i kierunku przepisów prawa, jednym z łagodniejszych przejawów którego to procederu jest blokowanie obsady stanowisk sędziowskich przez obstrukcję procesu nominacyjnego w stadium opiniowania kandydatur.”
Zaproponowana organizacja samorządu sędziowskiego stanowi powrót do tradycyjnych rozwiązań. Idea stworzenia jednego przedstawicielskiego organu, zgromadzenia ogólnego sędziów apelacji (...) nie sprawdziła się w praktyce. W szczególności obecnie obowiązujący wzorzec samorządu nie jest reprezentatywny, mimo pozorów jego reprezentatywności, uniemożliwia udział w samorządzie sporej grupie sędziów, która nie podziela idei i poglądów prezentowanych przez główny nurt, dominujący obecnie w środkach masowego przekazu, w których odmienne stanowiska i oceny są praktycznie nieobecne. W obowiązującym modelu sędziowie z różnych sądów decydują o sprawach dotyczących innego sądu, bez elementarnej znajomości stanu rzeczy. O możliwości realnego udziału w samorządzie decydują wyłącznie powiązania rodzinno-towarzyskie oraz aktywność sędziego na innych polach.
Definicja sędziego
W projekcie uregulowana została definicja sędziego jako osoby powołanej na to stanowisko przez Prezydenta RP, która złożyła ślubowanie wobec Prezydenta RP. Jak uzasadniają wnioskodawcy dla kreacji sędziego kluczowe znaczenie posiada postanowienie Prezydenta RP o powołaniu do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego. Jak czytamy: "Wniosek Krajowej Rady Sądownictwa o powołanie jakiejś osoby do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego jest nieodzownym elementem służącym zapoczątkowaniu tej procedury, decyzja o powołaniu osoby wskazanej we wniosku należy do Prezydenta. Opiniowanie kandydatów do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego przez Krajową Radę Sądownictwa i powołanie do pełnienia urzędu sędziego przez Prezydenta RP stanowią dwa różne akty, będące wykonywaniem odmiennych kompetencji. Sprawa rozstrzygana przez KRS polega na zaopiniowaniu kandydatów na stanowisko sędziego, zaś sprawa, w której Prezydent wydaje postanowienie w przedmiocie powołania sędziego, oparta jest na okolicznościach związanych z wykonywaniem przezeń jego zadań wyznaczonych przepisami Konstytucji. Powołanie sędziego jest aktem prawa ustrojowego polegającym na kształtowaniu składu osobowego władzy sądowniczej. Dlatego też w definicji sędziego podkreślona została rola aktu urzędowego Głowy Państwa, jako elementu kształtującego status sędziego".
Kontrola
Sędziowie będą znacznie bardziej kontrolowani niż do tej pory. Będą musieli składać pisemne oświadczenia o:
1) członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu – ze wskazaniem nazwy i siedziby zrzeszenia, pełnionych funkcji oraz okresu członkostwa;
2) funkcji pełnionej w organie fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej – ze wskazaniem nazwy i siedziby fundacji oraz okresu pełnienia funkcji;
3) członkostwie w partii politycznej przed powołaniem na stanowisko sędziego, a także w okresie sprawowania urzędu przed dniem 29 grudnia 1989 r. – ze wskazaniem nazwy partii, pełnionych funkcji oraz okresu członkostwa;
4) prowadzeniu portalu, strony internetowej lub aktywności na internetowych portalach umożliwiających założenie konta użytkownika, w tym anonimowo lub pod pseudonimem, jeżeli portal, strona lub aktywność dotyczą spraw publicznych – ze wskazaniem nazw portali, stron lub sieci, oraz nazw i pseudonimów, pod którymi sędzia występuje.
Kary dyscyplinarne:
Nowelizacja zakłada, że za przewinienia dyscyplinarne może grozić sędziemu usunięcie z urzędu lub przeniesienie do innej jednostki. Za mniejsze „uchybienia” wprowadza się dodatkowo nową karę pieniężną w postaci miesięcznego wynagrodzenia.
Nowelizacja zakłada też wyliczenie przypadków, za które grozić będzie sędziemu kara dyscyplinarna:
1) oczywista i rażąca obraza przepisów prawa, w tym odmowa stosowania przepisu ustawy, jeżeli jego niezgodności z Konstytucją lub umową międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie nie stwierdził Trybunał Konstytucyjny;
2) działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości;
Tu w uzasadnieniu posłowie precyzują i podkreślają, że dyscyplinarnie będą sankcjonowane działania zwrócone przeciwko porządkowi prawnemu w celu ochrony państwa prawa przed indywidualnymi atakami członków wymiaru sprawiedliwości.
3) działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego lub skuteczność jego powołania.
4) działania o charakterze politycznym;
5) uchybienie godności urzędu.”;
Sędziowie, którzy do tej pory odmawiali stawiania się na przesłuchania w charakterze świadka w postępowaniach dyscyplinarnych, zostaną do tego zmuszeni karą w wysokości 3 tys. zł.
Zmiany w procedurze wyboru I Prezesa SN
Nowelizacja zakłada również zmiany w procedurze wyboru I Prezesa Sądu Najwyższego. Kworum będzie stopniowalne. W pierwszym głosowaniu wyniesie 84 członków, w drugim 75 członków, a w trzecim - 32 członków. W przypadku trzeciego niepowodzenia, wyboru dokona prezydent.
