Subskrybuj nas na Youtube
Jeżeli dojdzie do wykonania umowy sprzedaży nieruchomości kupujący nie może powoływać się na bezpodstawne wzbogacenie sprzedającego, gdy zapłacił wyższą cenę niż ta, którą potem uzyskał w związku z realizacją prawa odkupu gruntu przez państwo – orzekł Sąd Najwyższy.
Sprawa dotyczyła roszczenia o zapłatę 500 tys. zł skierowanego przez Sandrę C. przeciwko stadninie koni. Kobieta kupiła (za 1,2 mln zł) 40 ha gruntów, które wiele lat wcześniej zostały sprzedane stadninie przez Agencję Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa (ANR) z zastrzeżeniem prawa odkupu przez Skarb Państwa, gdyby stadnina sprzedała ziemię osobie niebędącej rolnikiem.
Sandra C. złożyła deklarację, że ma kwalifikacje rolnicze, ale okazało się to nieprawdą. Skarb Państwa zgłosił się więc do niej z żądaniem sprzedaży nieruchomości. Zmusił ją do tego dopiero wyrok sądu. Grunty przejęło państwo, płacąc 770 tys. zł (cena, za którą ANR sprzedała ziemię stadninie). Kobieta zażądała więc od stadniny 500 tys. zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Sądy obu instancji uwzględniły jej powództwo, choć w apelacji sąd obniżył kwotę do 390 tys. zł.
Inne zdanie miał Sąd Najwyższy, który nie zgodził się z podstawą, na którą powoływała się powódka i którą zaakceptowały bez zastrzeżeń sądy, czyli art. 410 par. 2 kodeksu cywilnego. Wskazuje on, że świadczenie jest nienależne, gdy ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Sądy wskazywały, że cel umowy nie został osiągnięty przez interwencję Skarbu Państwa i przez to powstała roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia (kondykcja).
SN nie podzielił tego rozumowania. – Doszło tu do przeniesienia własności. Umowa została zawarta i wykonana. Powódka własność nabyła, a zatem nie zachodzi kondykcja, skoro świadczenie zostało spełnione – powiedział sędzia Marian Kocon.
Nie można mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu z powodu nieosiągnięcia celu umowy, skoro doszło do jej wykonania, a kupująca wiedziała o zastrzeżeniach dotyczących odkupu.
orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2019 r. sygn. akt V CSK 265/18.
