Automatyczne odrzucanie sprawozdania finansowego partii politycznej, nawet w przypadku niewielkich nieprawidłowości, budzi wątpliwości konstytucyjne w kontekście zasady proporcjonalności – ocenia rzecznik praw obywatelskich.
Zgodnie z ustawą o partiach politycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 580), składają one co roku Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania o źródłach finansowania. Pod koniec 2018 r. PKW odrzuciła taki dokument przygotowany przez partię Nowoczesna. Przyczyną były darowizny z niezidentyfikowanych źródeł. Zakwestionowano wpłaty w łącznej wysokości 4992,66 zł. PKW uznała, że doszło do naruszenia art. 25 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 38a ust. 2 pkt 4 należy sprawozdanie odrzucić.
Przepis ten nie pozostawia bowiem żadnego marginesu dla oceny naruszeń, np. uwzględnienia proporcji kwoty z niedozwolonych źródeł do ogólnej sumy przychodów partii. A konsekwencje odrzucenia sprawozdania mogą być bardzo poważne. Powodują bowiem utratę subwencji z budżetu państwa (o ile partia ma do niej prawo).
W omawianym przypadku Nowoczesna wniosła skargę na uchwałę PKW do Sądu Najwyższego. Ten zaś miał wątpliwości, czy automatyzm takiej decyzji jest zgodny z ustawą zasadniczą i zadał pytanie prawne Trybunałowi Konstytucyjnemu. O przystąpieniu do tej sprawy poinformował wczoraj RPO.
Absurdalna nowelizacja kodeksu karnego. MS: Mamy rację, ale przepisy poprawimy
Absurdalna nowelizacja kodeksu karnego. MS: Mamy rację, ale przepisy poprawimy

Zobacz również
Rzecznik podziela bowiem wątpliwości SN. Podkreśla, że przywołane przepisy wprowadzono, by przeciwdziałać nieprawidłowościom finansowym w funkcjonowaniu partii politycznych.
Jednak w ocenie RPO automatyzm odrzucenia sprawozdania finansowego partii politycznej może być niezgodny z konstytucją m.in. przez to, że nie bierze pod uwagę skali nieprawidłowości. Skutki niewielkiego nawet uchybienia mogą być bowiem niewspółmiernie dotkliwe. W szczególności utrata subwencji znacząco wpływa na funkcjonowanie partii. Jest ona bowiem związana z równością szans w polityce i wpływa na możliwość podejmowania konkurencji w wyborach.
Zdaniem RPO, całkowita utrata prawa do subwencji powinna być rozwiązaniem najsurowszym i ostatecznym, które ma zastosowanie w przypadku naruszeń na szeroką skalę lub o szczególnie nagannym charakterze, oraz gdy stanowiły poważne zagrożenie dla systemu partyjnego.