Subskrybuj nas na Youtube
Czym jest pełnomocnictwo procesowe?
W pierwszej kolejności należy odpowiedzieć na pytanie czym w ogóle jest pełnomocnictwo? Przyjmuje się, że jest to jednostronne oświadczenie woli mocodawcy upoważniające inną osobę do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie.
Czym zatem jest pełnomocnictwo procesowe? Najprościej mówiąc jest to upoważnienie dla wskazanej osoby do występowania przed sądem w imieniu mocodawcy.
W orzecznictwie wskazuje się, że działanie „przed sądem” to podejmowanie wszystkich czynności procesowych, a więc niekoniecznie bezpośrednio przed obliczem sądu, jak też wykonywanie innych działań prawnych związanych z procesem (np. zawiadomienia czy wezwania).
Kto może być pełnomocnikiem?
Najczęściej będą to osoby, które zawodowo zajmują się świadczeniem usług prawnych, czyli adwokaci i radcowie prawni. Jednakże Kodeks postępowania cywilnego umożliwia też udzielenie pełnomocnictwa innym podmiotom, które nie muszą mieć uprawnień do wykonywania jednego z ww. zawodów. Ważne jest, aby osoba taka miała zdolność sądową i zdolność do czynności procesowych (a więc osoby, które mają ukończony 18 rok życia oraz nie są ubezwłasnowolnione), jak również należała do kręgu podmiotów, który został wskazany poniżej.
Pełnomocnikiem w postępowaniu cywilnym może być:
- adwokat,
- radca prawny,
- rzecznik patentowy (w sprawach z zakresu własności przemysłowej),
- doradca restrukturyzacyjny (w sprawach z zakresu restrukturyzacji i upadłości),
- osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony,
- osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia,
- współuczestnik sporu,
- rodzice,
- małżonek,
- rodzeństwo,
- zstępni strony (np. dzieci, wnuki),
- osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia,
- pracownik osoby prawnej lub przedsiębiorcy albo jej organu nadrzędnego (ponadto osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot),
- przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie w sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne,
- przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik jest członkiem w sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego,
- przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów w sprawach związanych z ochroną praw konsumentów,
- przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych w sprawach związanych z ochroną własności przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu wynalazczego,
- pełnomocnikiem pracownika lub ubezpieczonego może być również przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, a ubezpieczonego - także przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów,
- pełnomocnikiem Prezesa Urzędu może być pracownik Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Rodzaje pełnomocnictwa procesowego
Kodeks postępowania cywilnego rozróżnia trzy jego rodzaje. Pełnomocnictwo procesowe może być:
- ogólne (do wszystkich spraw toczących się z udziałem mocodawcy),
- do prowadzenia poszczególnych spraw (a więc tylko tych, które zostały wymienione w treści pełnomocnictwa),
- do niektórych czynności procesowych (np. do udziału w jednym posiedzeniu sądu, czy do przejrzenia akt).
Zakres pełnomocnictwa procesowego
W przypadku odmiennego zastrzeżenia przez mocodawcę pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:
- wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy,
- wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji,
- udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu,
- zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie,
- odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.
Udzielenie pełnomocnictwa procesowego
Jest ono dobrowolne. Strona ma, co do zasady wybór w zakresie działania osobistego lub przez pełnomocnika przed sądem.
Wyjątkiem od tej zasady jest postępowanie przed Sądem Najwyższym, gdzie obowiązkiem jest zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych.
Udzielenie pełnomocnictwa w żadnym zakresie nie pozbawia strony możliwości samodzielnego podejmowania czynności procesowych (z wyjątkiem wyżej wymienionej przed Sądem Najwyższym).
W jakiej formie powinno być ono udzielone? Co do zasady pełnomocnictwo procesowe udzielane jest w zwykłej formie pisemnej. Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby zostało również złożone ustnie na rozprawie (wtedy jest ono odnotowywane w protokole).
W treści pełnomocnictwa procesowego powinien być wskazany jego zakres (ogólne, do prowadzenia poszczególnych spraw, czy do poszczególnej czynności procesowej).
Ponadto jeżeli z jakiś względów strona nie może podpisać dokumentu pełnomocnictwa, podpisuje je osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.
Należy pamiętać również, że co do zasady udzielenie pełnomocnictwa procesowego przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych (między 13 a 18 rokiem życia lub ubezwłasnowolnionej częściowo,) wymaga zgody przedstawiciela ustawowego.
Wygaśnięcie i wypowiedzenie pełnomocnictwa
Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników - z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.
Natomiast jeżeli to adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku.
Pełnomocnictwo wygasa zaś w przypadku śmierci strony lub utraty przez są zdolności sądowej. Skutek ten nastąpi również w sytuacji śmieci pełnomocnika lub utraty przez niego zdolności procesowej (np. ubezwłasnowolnienie) lub kwalifikacji zawodowych (np. skreślenie z listy adwokatów)
W odniesieniu do osoby prawnej pełnomocnictwo wygasa z chwilą jej ustania albo z chwilą ogłoszenia upadłości.
Wzór pełnomocnictwa procesowego ogólnego
……………………………..
(miejscowość i data)
Pełnomocnictwo procesowe ogólne
Ja, niżej podpisany, X, legitymujący się dowodem osobistym … upoważniam swojego syna Y do działania za mnie przed sądami powszechnymi.
…………………….
(podpis)
Wzór pełnomocnictwa szczególnego
……………………………..
(miejscowość i data)
Pełnomocnictwo procesowe szczególne
Ja, niżej podpisany, X legitymujący się dowodem osobistym … upoważniam swojego wnuka Y do reprezentowania mnie w sprawie toczącej się pod sygn. akt …. z powództwa Z.
………………………….
(podpis)
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296).
Orzecznictwo:
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1992 r., III CZP 112/92.
