Czym jest zadatek?
Jest to dodatkowe zastrzeżenie umowne, które polega na wręczeniu drugiej stronie przy zawarciu umowy sumy pieniężnej lub rzeczy. Jego najważniejszą funkcją jest zdyscyplinowanie stron do wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania. W orzecznictwie uznaje się go bowiem za namiastkę odszkodowania na wypadek, gdy zawarta pomiędzy stronami umowa nie zostanie wykonana.
W czym się przejawia jego funkcja dyscyplinująca? Otóż w razie zawinionego niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona (która otrzymała zadatek, np. określoną kwotę pieniężną) może od umowy odstąpić bez wyznaczania dodatkowego terminu i zachować otrzymany zadatek. Natomiast w przypadku kiedy sama go dała może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Należy pamiętać o tym, że niewykonanie umowy oznacza nie tylko definitywny brak świadczenia, ale także zwłokę dłużnika, świadczenie niewłaściwej jakości czy tylko częściowo wykonane. Wszystkie te przypadki powodują bowiem braku realizacji założeń zawartej umowy.
Natomiast gdy umowa została wykonana zadatek jest zaliczany na poczet świadczenia strony, która go dała (podobnie jak zaliczka).
Kiedy zadatek powinien być zwrócony?
- w razie rozwiązania umowy,
- niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności,
- niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Czym jest zaliczka?
Nie została ona uregulowana wprost, tak jak zadatek, w przepisach Kodeksu cywilnego. Jej zwrot będą określały pośrednio przepisy odnoszące się do umów wzajemnych.
Najprościej mówiąc zaliczka jest częściową zapłatą za zamówiony towar lub usługę. W przypadku realizacji umowy, podobnie jak zadatek, będzie ona zaliczona na poczet ceny zakupu.
Zasadnicza różnica między zaliczką a zadatkiem pojawia zatem się w sytuacji, w której umowa nie dochodzi do skutku. Wtedy bowiem osoba, która otrzymała zaliczkę ma obowiązek ją zwrócić, i to niezależnie od tego z czyjej winy nie doszło do realizacji zobowiązania. Nie stanowi ona zatem, w przeciwieństwie do zadatku, zabezpieczenia umowy.
Ważne: Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby domagać się odszkodowania za szkody wynikające z tego, że umowa nie doszła do skutku. Tutaj jednak będzie konieczne wykazanie m.in. powstania takiej szkody, jak również jej rozmiarów.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93).
Orzecznictwo:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2000 r., III CKN 245/000.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2005 r., V CK 577/04.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 maja 2016 r., VI ACa 529/15
Komentarze(0)
Pokaż: