Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Europejski Trybunał Praw Człowieka na kanwie sprawy G.S. przeciwko Bułgarii (skarga nr 36538/17) wypowiedział się na temat zgodności z prawami człowieka potencjalnej ekstradycji do państwa, w którym stosuje się w postępowaniach karnych sankcje w postaci kar cielesnych. Tym samym nałożył na państwa członkowskie obowiązek szczegółowego badania, jakie kary mogą być zastosowane w kraju domagającym się ekstradycji – niezależnie od formalnych zapewnień władz.
Skarżący G.S. jest Gruzinem. Został zatrzymany na bułgarskim lotnisku na podstawie alertu Interpolu, według którego miał się dopuścić kradzieży 50 tys. euro z kantoru w Teheranie. Zgodnie z irańskim prawem groziła mu za taki czyn kara pozbawienia wolności.
Bułgarskie władze zatrzymały G.S. na czas otrzymania formalnego zapytania o ekstradycję. Kiedy Iran złożył wniosek w tej sprawie, sąd w Sofii zadecydował o przekazaniu Gruzina. Wskazał przy tym, że zgodnie z wnioskiem Iranu za opisany czyn groziła mu kara pozbawienia wolności, a władze kraju wnioskującego o ekstradycję zapewniły, iż wobec oskarżonego nie będą stosowane tortury ani nieludzkie traktowanie.
Decyzja została podtrzymana w apelacji. W maju 2017 r. ekstradycja została jednak wstrzymana na podstawie środka tymczasowego zasądzonego przez ETPC. W decyzji trybunału wskazano, iż władze Bułgarii powinny się powstrzymać od przekazania G.S. do czasu rozstrzygnięcia sprawy przed ETPC.
W skardze do ETPC G.S. podniósł naruszenie art. 3 konwencji poprzez nieuwzględnienie przez władze bułgarskie faktu, że za podobne przewinienie w Iranie zasądzano karę chłosty – 74 baty.
W wyroku z 4 kwietnia 2019 r. ETPC wskazał, że kara chłosty stanowi nieludzkie i poniżające traktowanie. Po pierwsze, trybunał zauważył, że przestępstwo, o które oskarżono skarżącego w Iranie, było karane również chłostą. Chociaż ani alert Interpolu, ani wniosek o ekstradycję nie wskazywały tej formy kary, to strony internetowe prowadzone przez irańską władzę ustawodawczą i sądowniczą wskazywały że art. 656 par. 4 irańskiego kodeksu karnego, na podstawie którego skarżący był ścigany, przewidywał karę do 74 batów. Potwierdzały to również inne publicznie dostępne źródła. Sądy bułgarskie w swoich decyzjach nie uwzględniły możliwości zastosowania kary cielesnej, przyjmując, iż irański kodeks karny przewiduje w odniesieniu do kradzieży karę pozbawienia wolności.
Na podstawie dostępnych dokumentów trybunał stwierdził następnie, że istnieje realne ryzyko orzeczenia przez irańskie sądy kary chłosty. Strasburscy sędziowie oparli się na licznych międzynarodowych doniesieniach o jej powszechnym stosowaniu. Zbadano również informacje wskazujące, że taki wyrok został nałożony i przeprowadzony w ostatnim czasie w licznych sprawach dotyczących kradzieży. Co więcej, trybunał powziął poważne obawy co do zapewnień władz irańskich. Po pierwsze, wniosek o ekstradycję nie precyzował, że art. 656 par. 4 irańskiego kodeksu karnego przewidywał nie tylko karę pozbawienia wolności, lecz także karę chłosty. Po drugie, władze Iranu niedawno publicznie oświadczyły w odpowiedzi na raport ONZ, że uznają chłostę za legalną formę kary, która została „błędnie zinterpretowana przez Zachód jako poniżająca”. ETPC uznał zatem, iż władze Iranu uważają chłostę i inne formy kar cielesnych za ważny aspekt swojej suwerenności i tradycję prawną.
Co ważniejsze, trybunał podkreślił, iż zapewnienia ze strony państwa, w którym tortury były stosowane w sposób regularny i ciągły, należy traktować z najwyższą ostrożnością. Tym samym dla ETPC nie budziło wątpliwości, że decyzja o ekstradycji skarżącego do Iranu, jeśli zostanie wprowadzona, spowoduje powstanie naruszenie art. 3 konwencji. ETPC nie przyznał jednak skarżącemu zadośćuczynienia, wskazując, iż samo stwierdzenie złamania art. 3 jest wystarczające.
Według strasburskiego trybunału sąd państwa unijnego nie może opierać się w decyzji ekstradycyjnej wyłącznie na treści wniosku. Musi zbadać rzeczywistą praktykę wymierzania sprawiedliwości w kraju wnioskującym
Więcej omówień wyroków ETPC na stronie www.wyrokietpc.pl
