Do założenia spółdzielni wystarczą teraz tylko trzy osoby. Będą też mogły tworzyć konsorcja, dzięki czemu będzie im łatwiej zdobywać zlecenia.
Od 31 marca spółdzielnie socjalne będą mogły się starać w powiatowych urzędach pracy o nowe formy wsparcia, pozwalające sfinansować tworzenie stanowisk pracy i wynagrodzenia. Ich wprowadzenie przewiduje wchodząca tego dnia w życie ustawa z 19 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2494). Nowela zawiera również inne rozwiązania, które mają ułatwiać zakładanie oraz rozwijanie już istniejących podmiotów.
– Większość z nich stanowi realizację postulatów zgłaszanych przez nasze środowisko od wielu lat. Dlatego cieszymy się, że wreszcie zaczną obowiązywać – mówi Zbigniew Prałat ze Stowarzyszenia na rzecz Spółdzielni Socjalnych.
Łagodniejsze wymogi
Jedną z nowości jest zmniejszenie minimalnej liczby osób, które mogą założyć spółdzielnię. Teraz przepisy wymagają, aby było ich co najmniej pięć. Na mocy nowelizacji spółdzielnię będą mogły powołać tylko trzy. Przy czym będą one musiały w ciągu 12 miesięcy znaleźć dwóch dodatkowych członków.
– To bardzo korzystna zmiana, bo z własnego doświadczenia wiem, jak trudno jest znaleźć chętnych do założenia spółdzielni – wskazuje Grażyna Skorupka ze Spółdzielni Socjalnej „50+” w Gdyni.
Złagodzenie tego wymogu jest istotne również z uwagi na to, że co do zasady spółdzielnie mogą być zakładane przez osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, dla których członkostwo lub praca w takim podmiocie jest szansą na reintegrację społeczną i zawodową. W tej kwestii nastąpi zmiana, bo nowe przepisy rozszerzają katalog osób, które mogą tworzyć lub przystępować do spółdzielni. Obecnie są to osoby bezrobotne, niepełnosprawne, takie, które uczestniczyły w zajęciach w centrach integracji społecznej, mające poniżej 30 lat lub powyżej 50 lat i status poszukujących pracy. Na mocy nowelizacji dołączą do nich opiekunowie niepełnosprawnych, pozostałe osoby poszukujące pracy oraz usamodzielniający się wychowankowie rodzin zastępczych i domów dziecka.
Spółdzielnie socjalne mogą też być zakładane przez organizacje pozarządowe, samorządy oraz osoby, które nie są zagrożone wykluczeniem. W przypadku tych ostatnich również nastąpi zmiana, bo do tej pory nie mogło być ich więcej niż 50 proc. w ogólnej liczbie założycieli. Teraz będzie to nawet 70 proc., ale konieczne stanie się spełnienie dodatkowych warunków. Spółdzielnia musi być albo zakładana przez osoby ze znacznym oraz umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, albo prowadzić działalność wskazaną w nowych przepisach, np. w zakresie pomocy społecznej, opieki nad dziećmi do trzech lat czy prowadzenia przedszkoli.
Prawo do zrzeszania
Kolejną ważną zmianą jest umożliwienie spółdzielniom socjalnym zrzeszania się w konsorcja. Dzięki temu zwiększy się ich potencjał ekonomiczny, będą mogły wspólnie organizować sieć produkcji, handlu i usług oraz występować w przetargach w ramach zamówień publicznych. Do takiego konsorcjum będzie mogła przystąpić też organizacja pozarządowa lub podmiot prowadzący takie instytucje jak warsztat terapii zajęciowej czy zakład aktywności zawodowej.
– Konsorcja mogą pomóc spółdzielniom w konkurowaniu na rynku i zdobywaniu większych zleceń – uważa Adam Polak, prezes Wielobranżowej Spółdzielni Socjalnej „Gorliczanin” z Gorlic.
Zbigniew Prałat dodaje, że z wypracowanej nadwyżki bilansowej konsorcja będą mogły tworzyć fundusz wzajemnościowy, z którego będą mogły pokrywać wydatki związane np. z promocją i działaniami edukacyjnymi.
Nowelizacja wprowadza także nowe instrumenty wsparcia spółdzielni finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oraz Funduszu Pracy (FP). Z tego pierwszego źródła będzie można otrzymać środki na pokrycie kosztów wynagrodzenia dla zatrudnionej osoby z dysfunkcją zdrowotną – przez okres sześciu miesięcy, do wysokości najniższej pensji oraz na utworzenie stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. Podobne dofinansowanie z puli FP będzie wypłacane przy zatrudnianiu bezrobotnego, skierowanego przez PUP.
– Takie wsparcie jest potrzebne zwłaszcza na początku działalności spółdzielni, kiedy nie ma ona jeszcze wielu zleceń i często jest w trudnej sytuacji finansowej – tłumaczy Bogusław Tomczyk, prezes Spółdzielni Socjalnej „Nowe Horyzonty” z Piły.
Etap legislacyjny
Nowelizacja ustawy wchodzi w życie 31 marca 2018 r.