Subskrybuj nas na Youtube
Na samym początku warto jeszcze raz zaznaczyć, że odsetki obliczane są za czas korzystania z cudzego kapitału lub opóźnienia w zapłacie. Na podstawie tych dwóch przykładów wyróżnić możemy dwa rodzaje odsetek ustawowych. Będą to ustawowe odsetki kapitałowe, których oprocentowanie jest wynagrodzeniem za korzystanie z określonej sumy pieniędzy (kredyt, czy pożyczka) oraz odsetki ustawowe za opóźnienie, które definiowane są jako rekompensata za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.
Odsetki kapitałowe
Zgodnie z art. 359 kodeksu cywilnego, odsetki kapitałowe nalicza się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej albo ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Minister sprawiedliwości ogłasza w formie obwieszczenia wysokość odsetek ustawowych i aktualnie wynoszą one 5 proc. w stosunku rocznym. Ich wysokość jest określana na podstawie art. 359 § 2 k. c. i stanowi sumę aktualnej stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych.
Kodeks cywilny określa również w art. 359 § 2(1) kapitałowe odsetki maksymalne. Zgodnie obowiązującymi przepisami stanowią one dwukrotność odsetek ustawowych. Jeśli więc w naszej umowie określono odsetki wyższe niż 10 proc, sama czynność prawna pozostaje ważna, lecz wysokość odsetek umownych zostanie zredukowana do wysokości odsetek maksymalnych, tj. 10 proc.
Odsetki za opóźnienie
Odsetki za opóźnienie mają na celu zdyscyplinowanie dłużnika do spełnienia zobowiązania w określonym terminie. Stanowią one również sankcję za brak dokonania świadczenia w terminie ustalonym np. przez strony w umowie. Jeśli podpisana przez nas umowa nie zawiera ustaleń co do wysokości odsetek należnych za opóźnienie, zastosowanie będą przepisy Kodeksy cywilnego, a konkretnie art. 481 § 2 k.c. Zgodnie z niniejszym artykułem, ich wysokość wynosi sumę równowartości stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 punktów procentowych. Stopa referencyjna wynosi obecnie 1,5 proc., więc odsetki za opóźnienie są ustalone na poziomie 7 proc.
Kiedy możemy żądać odsetek za opóźnienie? Nasze uprawnienie może być realizowane za okres od dnia następującego po umówionym terminie, do dnia faktycznej zapłaty. Oznacza to, że roszczenie jest wymagalne zawsze po bezskutecznym upływie czasu, w którym należało wykonać świadczenie.
Kodeks cywilny, analogicznie jak w przypadku odsetek kapitałowych, wskazuje również maksymalną wysokość odsetek za opóźnienie, którą możemy zastrzec w umowie – jest to 14 proc. Jeśli ich wartość określona w umowie wartość jest wyższa, następuje automatyczna redukcja do określonego w ustawie poziomu.
Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych
To trzeci rodzaj odsetek ustawowych. Określony został w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Jest to akt bardziej szczegółowy niż przepisy kodeksu cywilnego. Oznacza to, że ze w przypadku transakcji handlowych pomiędzy przedsiębiorcami w pierwszej kolejności będziemy stosować wspomnianą wyżej ustawę.
Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych ma zastosowanie do transakcji handlowych, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych stanowi suma aktualnej stopy referencyjnej NBP i 8 % punktów procentowych. Minister Rozwoju w drodze obwieszczenia ogłasza ich wysokość. Obecnie wynosi ona 9,5 proc. w skali roku.
