Państwa członkowskie nie są zobowiązane na mocy prawa Unii do przyznania wiz humanitarnych osobom, które zamierzają udać się na ich terytorium z zamiarem ubiegania się o azyl. Unijne prawo określa jedynie tryb i warunki wydawania wiz na pobyt na terytorium państw członkowskich nieprzekraczający 90 dni. Tak wynika z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Sprawa dotyczyła pary Syryjczyków oraz ich trojga małych dzieci, mieszkających w Aleppo (Syria). Złożyli oni w ambasadzie Belgii w Bejrucie (Liban) wnioski o wydanie wiz humanitarnych, a następnego dnia wrócili do Syrii. Celem wniosków było uzyskanie wiz o ograniczonej ważności terytorialnej na podstawie kodeksu wizowego UE, tak aby rodzina mogła opuścić oblężone miasto Aleppo w celu złożenia w Belgii wniosków o udzielenie azylu. Jeden z jej członków twierdził, że został uprowadzony przez grupę zbrojną, był bity i torturowany, a następnie został uwolniony po wpłaceniu okupu. Rodzina wystąpiła o schronienie z uwagi na pogarszający się stan bezpieczeństwa w swoim kraju, w szczególności w Aleppo, a także fakt, że jako chrześcijanie prawosławni są narażeni na prześladowania ze względu na ich wiarę.
Belgijski urząd do spraw cudzoziemców oddalił wnioski Syryjczyków. Stwierdził, że ubiegając się o wizy o ograniczonej ważności terytorialnej w celu złożenia w Belgii wniosków o udzielenie azylu, rodzina miała oczywisty zamiar przebywać w tym kraju ponad 90 dni, co jest niezgodne z unijnym kodeksem.
Syryjczycy zakwestionowali odmowę. Wskazali, że karta praw podstawowych Unii Europejskiej i europejska konwencja praw człowieka ustanawiają obowiązek zagwarantowania przez państwa członkowskie prawa do azylu. Ich zdaniem udzielenie im ochrony międzynarodowej jest jedynym sposobem uniknięcia tortur oraz nieludzkiego traktowania.
Pakiet azylowy zgodny z UE
Pakiet azylowy zgodny z UE

Zobacz również
Sąd do spraw cudzoziemców postanowił w trybie pilnym zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości. Zauważył m.in., że kodeks wizowy przewiduje ich wydanie, jeżeli dane państwo UE „uzna” to za konieczne z uwagi na zobowiązania międzynarodowe. Zastanawiał się zatem nad zakresem swobodnego uznania, pozostawionego państwom członkowskim w tym kontekście.
Trybunał stwierdził przede wszystkim, że kodeks wizowy został przyjęty na podstawie postanowienia traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, na mocy którego rada Unii Europejskiej przyjmuje środki dotyczące wiz na pobyt nie dłuższy niż trzy miesiące. Rodzina syryjska złożyła zaś wnioski o wydanie wiz z przyczyn humanitarnych z zamiarem ubiegania się o azyl w Belgii, a zatem o zezwolenie na pobyt, którego okres ważności nie jest ograniczony do 90 dni.
Wynika z tego, że nawet jeśli wnioski te zostały złożone formalnie na podstawie kodeksu wizowego, to nie są one objęte zakresem jego stosowania. Trybunał uściślił ponadto, że do tej pory nie został przyjęty przez prawodawcę Unii żaden akt dotyczący wydawania przez państwa członkowskie długoterminowych wiz i dokumentów pobytowych obywatelom państw trzecich z przyczyn humanitarnych. Z tego względu wnioski złożone przez rodzinę syryjską są objęte jedynie prawem krajowym, a nie unijnym.
ORZECZNICTWO
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 7 marca 2017 r. w sprawie C-638/16 PPU. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia