Subskrybuj nas na Youtube
Przedsiębiorca, którego interes został naruszony na skutek czynu nieuczciwej konkurencji, może dochodzić praw w sądzie. Wniesienie pozwu musi być poprzedzone wezwaniem do zaniechania działań.
W ostatnich latach firmy funkcjonujące na rynku coraz częściej obserwują wzrost nieuczciwych działań ze strony konkurentów. Naśladownictwo wzorów, kopiowanie pomysłów, posługiwanie się podobnie brzmiącymi nazwami to tylko wybrane przykłady czynów, które określane są wspólnym mianem czynów nieuczciwej konkurencji.
Przedsiębiorca, którego interes został naruszony wskutek powyższych czynów, może jednak skutecznie dochodzić swoich praw w sądzie. Praktyka pokazuje, że firmy coraz częściej korzystają z możliwości, jakie daje im prawo. Wśród opublikowanych orzeczeń sądów z ostatnich lat stosunkowo liczne są rozstrzygnięcia wydawane w sporach o oznaczenie przedsiębiorcy, o znaki towarowe czy też w kwestiach dotyczących reklamy. Coraz częściej firmy podejmują również próbę wykazania naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa czy też naśladownictwa gotowego produktu.
Podstawa roszczeń
Szukając rozwiązania problemu z nieuczciwym konkurentem, należy w pierwszej kolejności sięgnąć do przepisów ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1503 ze zm.; dalej: u.z.n.k.). Warto zauważyć, że ustawa odsyła do przepisów prawa cywilnego, ale zawiera również przepisy karne, które mają na celu zapewnienie dodatkowej ochrony uczestnikom obrotu gospodarczego.
Oczywiście dochodzenie roszczeń cywilnoprawnych z powodu czynów nieuczciwej konkurencji jest niezależne od ustalenia odpowiedzialności karnej, a nawet wszczęcia postępowania karnego (por. J. Szwaja „Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz”, wydanie III, Warszawa 2013 r.).
Jakie działania
Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.z.n.k. czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli narusza lub chociażby tylko zagraża interesom innego przedsiębiorcy lub klienta. Aby doszło do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, niezbędne jest zatem kumulatywne spełnienie trzech przesłanek:
1) działanie poddane ocenie musi zostać podjęte w toku działalności gospodarczej;
2) działanie to musi być sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami;
3) czyn ten musi zagrażać lub naruszać interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Uprawnionym do żądania zaniechania czynu nieuczciwej konkurencji jest przede wszystkim poszkodowany przedsiębiorca, ale także, z wyjątkiem niektórych przypadków wskazanych w przepisach u.z.n.k., krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców.
Czego można żądać
Przedsiębiorca, którego interesy zostały zagrożone lub naruszone czynem nieuczciwej konkurencji na gruncie art. 18 ust. 1 u.z.n.k., może żądać:
● zaniechania działań uznanych za niedozwolone,
● usunięcia skutków takich działań,
● złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia w odpowiedniej treści i formie,
● naprawienia poniesionej szkody na zasadach ogólnych,
● wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych,
● zasądzenia kwoty pieniężnej na określony cel społeczny wspierający polską kulturę lub służący ochronie dziedzictwa narodowego.
Wniesienie pozwu powinno jednak poprzedzone wezwaniem podmiotu do zaniechania czynów stanowiących nieuczciwą konkurencję.
Nie tylko legalny przedsiębiorca
Pozwanym może być nie tylko legalnie działający przedsiębiorca. Dla uznania nieuczciwego konkurenta za przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów u.z.n.k. nie ma decydującego znaczenia to, czy jego działalność zarobkowa lub zawodowa prowadzona jest legalnie. Uznanie nieuczciwego podmiotu za przedsiębiorcę nie zależy bowiem od dopełnienia przez ten podmiot formalności wymaganych prawem (por. J. Szwaja, op. cit.). Nie ma też znaczenia, czy działalność (zarobkowa lub zawodowa) konkurenta była prowadzona w sposób trwały. Wystarczy bowiem jej sporadyczne podejmowanie.
Inne środki
To nie wszystkie środki, w jakie wyposażony został przedsiębiorca walczący z nieuczciwym konkurentem.
W ewentualnym sporze sądowym, na wniosek uprawnionego podmiotu sąd może orzec także o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych elementach, o ile związane są one bezpośrednio z popełnieniem nieuczciwego czynu. W takim wypadku sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie w poczet odszkodowania. Warto zatem wnioskować o to wprost w treści pozwu.
Przedsiębiorca może również liczyć na to, że w wyniku pozytywnego dla niego rozstrzygnięcia sporu, oprócz odszkodowania pieniężnego, sąd dodatkowo nakaże naruszającemu np. złożenie stosownego oświadczenia w środkach masowego przekazu na jego koszt. Innym środkiem może być również nakazanie przez sąd wydania oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie skierowanego wyłącznie do kontrahentów poszkodowanego przedsiębiorcy przez przedsiębiorcę, który dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji. Treść takich oświadczeń zależy od okoliczności sprawy i może przykładowo polegać na przeproszeniu, sprostowaniu czy wyjaśnieniu pewnych faktów.
Istotne dowody
W przypadku dochodzenia roszczeń na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji istotne będzie zgromadzenie i przedstawienie w sporze sądowym wszelkich możliwych dowodów potwierdzających naruszenie dokonane przez konkurenta.
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z 8 stycznia 2013 r. (sygn. akt I ACz 2016/12) dotyczącym firm z branży rozliczeń elektronicznych, do uprawdopodobnienia bezprawnych działań konkurenta konieczne są konkretne dowody. W pozwie powód zarzucał m.in. naruszenie przez pozwanego tajemnicy przedsiębiorstwa oraz nakłanianie klientów powoda do rozwiązania umów handlowych. Sąd wskazał, że nieuczciwego czynu na gruncie przepisów u.z.n.k. nie można domniemywać, zaś w niniejszej sprawie zabrakło wystarczających dowodów.
Należy mieć ponadto na uwadze, że termin przedawnienia wynosi trzy lata i rozpoczyna się oddzielnie dla każdego naruszenia.
Co mówi Sąd Najwyższy
● Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego dla stwierdzenia czynu nieuczciwej konkurencji nie jest konieczne wykazanie zamiaru konkurenta co do wprowadzenia klienta w błąd. Oznacza to, że nie jest koniecznie wykazanie jego winy. Aby przypisać bezprawność takiego działania, wystarczające jest już samo stwierdzenie, że przedsiębiorca dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji (wyrok SN z 1 grudnia 2004 r., sygn. akt III CK 15/04).
● W wyroku z 2009 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że w sytuacji, gdy przedsiębiorca dochodzi zaniechania nieuczciwych działań ze strony konkurenta na podstawie art. 3 ust. 1 u.z.n.k., już sam sposób naruszenia dobrych obyczajów może wystarczyć do uznania, iż działania te zagrażają interesom tego przedsiębiorcy (wyrok SN z 14 października 2009 r., sygn. akt V CSK 102/09). ⒸⓅ
Jakie działania można zaskarżyć
Na gruncie przepisów u.z.n.k. czyn nieuczciwej konkurencji może stanowić m.in.:
● naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 11 u.z.n.k.),
● naśladownictwo produktów (art. 13 u.z.n.k.),
● wprowadzanie w błąd co do oznaczenia towarów lub usług,
● wprowadzenie w błąd w zakresie pochodzenia i innych istotnych cech towarów (art. 14 u.z.n.k.),
● pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie (art. 14 ust. 3 u.z.n.k.),
● utrudnianie dostępu do rynku (art. 15 ust. 3 u.z.n.k.),
● organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, tj. polegającej na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji (art. 17c u.z.n.k.),
● przekupienie osoby pełniącej funkcję publiczną (art. 15a u.z.n.k.),
● stosowanie nieuczciwej lub zakazanej reklamy (art. 16 u.z.n.k.).
