Ekspedientka nie przyjęła ode mnie 100 zł, ponieważ stwierdziła, że banknot jest zniszczony i będzie miała z nim kłopot. Zostałam więc z tym problemem i zastanawiam się, co mam z nim zrobić. Czy wymienię go w każdym banku, czy muszę pojechać do Narodowego Banku Polskiego, bo na razie każdy mówi co innego – pisze pani Bożena. – Proszę o informację, jakie są zasady wymiany wypranego banknotu.
Każdy bank działający na terenie naszego kraju (nie tylko Narodowy Bank Polski) ma obowiązek przyjąć od nas zniszczone lub uszkodzone banknoty i monety oficjalnie zwane znakami pieniężnymi waluty polskiej. Wszakże pod jednym warunkiem – ich autentyczność nie może budzić podejrzeń, a cechy umożliwiają rozpoznanie ich wartości nominalnej. Zgodnie przepisami uszkodzony banknot to nie tylko ten, który trafił do pralki, ale także naddarty lub przedarty, podklejony, postrzępiony, poplamiony, zabrudzony, z rysunkiem lub napisem umieszczonym trwale na jego powierzchni.
Wyjątkiem są banknoty i monety zbutwiałe, zawilgocone i kruszące się, które banki powinny przyjąć i przekazać do wymiany do centrali Narodowego Banku Polskiego (wraz z „wnioskiem o wymianę zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych”). Osoba je oddająca powinna podać informacje o rodzaju zanieczyszczenia.
Wymiana jest bezpłatna ale nie zawsze otrzymamy zwrot pełnej kwoty. Uszkodzone banknoty są wymieniane, jeżeli w jednym kawałku zachowało się co najmniej 45 proc. ich powierzchni i istnieje możliwość odczytania nominału. Banknot, który zachował od 45 do 75 proc. pierwotnej powierzchni, zostanie wymieniony za połowę jego wartości nominalnej. Banknot, który zachował ponad 75 proc. powierzchni oraz jest przerwany bądź poplamiony, zostanie wymieniony za jego pełną wartość nominalną. Nie ma szans na wymianę banknotu, którego nominału nie można rozpoznać albo gdy w jednym kawałku zachowało się mniej niż 45 proc. pierwotnej powierzchni.
Natomiast wymiana uszkodzonych lub zużytych monet możliwa jest wtedy, gdy rdzeń lub pierścień mają uszkodzenia typu mechanicznego, zwłaszcza jeżeli są wytarte, skorodowane lub mają zmienioną barwę.
Podstawa prawna
Par. 1–6 zarządzenia prezesa NBP z 17 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, nr 31/2013. (Dziennik Urzędowy NBP z 20 grudnia 2013 r. poz. 23).