Sąd Najwyższy a rozliczenia majątkowe byłych konkubentów – co warto wiedzieć

Sąd Najwyższy postanowieniem z 25 czerwca 2025 r. (sygn. akt I CSK 969/25) odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania w sprawie dotyczącej rozliczeń majątkowych pomiędzy byłymi konkubentami. Przypomniał, że rozliczenia między byłymi partnerami, którzy nie byli małżeństwem, odbywają się na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to, że jeśli po rozstaniu jedna ze stron wzbogaciła się kosztem drugiej – np. poprzez wspólną budowę domu, prowadzenie firmy czy opiekę nad dziećmi i domem – druga strona może domagać się zwrotu nakładów.

Nakłady partnerów w konkubinacie

W ocenie składu orzekającego, takie działania jak pomoc w prowadzeniu domu, wsparcie w działalności gospodarczej czy wychowywanie dzieci stanowią realny wkład w majątek jednego z partnerów. Ich wartość może być więc podstawą do roszczenia o zwrot, jeśli związek się rozpadnie.

- W uzasadnieniu postanowienia słusznie podkreślono, że żadna relacja, niezależnie od tego, czy została sformalizowana jako związek małżeński, czy też funkcjonuje jako konkubinat, nie jest zawierana z założeniem, że ulegnie ona szybkiemu rozpadowi, gdyż nikt racjonalnie myślący nie decydowałby się na wspólne życie z drugą osobą oraz posiadanie potomstwa, gdyby zakładał, że ta relacja ma charakter jedynie tymczasowy i ulegnie zakończeniu – mówi Patrycja Kułakowska-Wieleba, radczyni prawna prowadząca własną kancelarię.

Zwrot nienależnego świadczenia - kiedy dłużnik popada w opóźnienie i jakie roszczenia można dochodzić?

Sąd wskazał również, że zwrot bezpodstawnego wzbogacenia następuje w pieniądzu i obejmuje wartość wzbogacenia istniejącego w chwili orzekania, a nie w momencie ponoszenia nakładów. Natomiast samo roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia – jak podkreśla radczyni prawna - staje się wymagalne w terminie, w którym powinno być spełnione. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, zobowiązanie z tego tytułu staje się wymagalne niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty.

- Warto pamiętać o jeszcze jednej kwestii. Dłużnik zobowiązany do zwrotu nienależnego świadczenia popada w opóźnienie po upływie terminu, w którym – po wezwaniu do spełnienia świadczenia – powinien je wykonać (wyrok SN z 23 maja 2024 r., II CSKP 2019/22 – przyp. red.) – zwraca uwagę Patrycja Kułakowska-Wieleba.

Dlaczego dokumentowanie wkładu w nieformalnym związku jest kluczowe

Jak dodaje radczyni prawna, samo otwarcie tego terminu nie jest wystarczające, by sąd powszechny uznał roszczenie za zasadne. W postępowaniu sądowym bowiem należy m. in. udowodnić wysokość poniesionych nakładów, co powinno skłonić osoby pozostające w nieformalnych związkach do dokumentowania swojego wkładu finansowego i osobistego.

Znaczenie praktyczne postanowienia SN

Postanowienie Sądu Najwyższego ma istotne znaczenie praktyczne. Wskazuje, że nie tylko małżonkowie, ale również osoby żyjące w nieformalnych związkach powinny dokumentować swój wkład finansowy i osobisty we wspólne przedsięwzięcia. Brak dowodów może bowiem uniemożliwić skuteczne dochodzenie zwrotu po rozstaniu.