Taki środek odwoławczy przysługuje od prawomocnych orzeczeń sądu II instancji. Skargę sporządzić musi profesjonalny pełnomocnik. Zanim Sąd Najwyższy ją rozpozna, może postanowić o jej odrzuceniu.

Czy apelacja powinna poprzedzić skargę kasacyjną

Wyrok sądu pierwszej instancji w mojej sprawie uprawomocnił się, ponieważ za późno zdecydowałam się wnieść od niego apelację. Adwokat odmówił napisania skargi kasacyjnej, twierdząc, że może ją wnieść jedynie od wyroku drugiej instancji. Czy aby skorzystać z tego środka odwoławczego, sprawa powinna zostać rozpoznana wcześniej w drugiej instancji?

TAK. Skargę kasacyjną można wnieść jedynie od prawomocnego wyroku drugiej instancji, co w praktyce oznacza, że nie można skorzystać z tego środka odwoławczego wówczas, gdy nie została od niego wniesiona wcześniej apelacja. Oprócz tego wnosi się ją również od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego postanowienia dotyczącego odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie. Skoro wyrok wydany w pierwszej instancji nie został zaskarżony i apelacji od niego nie rozpoznawał sąd drugiej instancji, to niedopuszczalne jest wniesienie w tej sprawie skargi kasacyjnej. Adwokat miał więc prawo odmówić sporządzenia jej.

Podstawa prawna
Art. 3981 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy w sprawie o rozwód przysługuje odwołanie do SN

Sąd okręgowy i apelacyjny nie chcą udzielić mi rozwodu. Czy mogę teraz odwołać się do Sądu Najwyższego, wnosząc skargę kasacyjną? Czy w każdej sprawie ona przysługuje?
NIE. Przepisy procedury cywilnej zawierają katalog spraw, w których nie jest dopuszczalne wnoszenie skargi kasacyjnej. Obejmuje on między innymi również sprawy rodzinne: o rozwód, separację, alimenty, od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie go (ale w tym wypadku wówczas, gdy jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku wstąpiła w nowy związek). Skarga kasacyjna wyłączona jest również w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 tys. zł, a także w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, gdy ta wartość jest niższa niż 10 tys. zł. Jednak wyjątek stanowi skarga o wstrzymanie emerytury i renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, ponieważ w tych przypadkach skarga może zostać wniesiona niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia, podobnie jak o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.
Z tego środka odwoławczego nie można również skorzystać w sprawach o czynsz najmu lub dzierżawy, o naruszenie posiadania, a także rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym bądź dotyczących spraw porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych, a także o deputaty i o ich ekwiwalent.
Podstawa prawna
Art. 3982 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy trzeba spełnić wymogi formalne

Przegrałem sprawę w obu instancjach, więc pozostało mi jedynie procesowanie się przed Sądem Najwyższym i dlatego chcę złożyć skargę kasacyjną. Czy muszę to zrobić za pośrednictwem sądu drugiej instancji?
TAK. Strona skarżąca powinna wnieść skargę kasacyjną do sądu drugiej instancji, który wydał zaskarżone orzeczenie, w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia jej go razem z uzasadnieniem. Datą wniesienia jest dzień złożenia pisma we właściwym sądzie. Pismo strona adresuje do Sądu Najwyższego, który jest sądem kasacyjnym, a nie do sądu drugiej instancji, który wydał zaskarżony wyrok lub zaskarżone postanowienie.
Sąd drugiej instancji bada, czy skarga kasacyjna spełnia wymogi formalne, nie zawiera braków, została wniesiona w terminie i jest dopuszczalna, czy wniosła ją osoba uprawniona, natomiast dopiero SN ocenia, czy jest uzasadniona. W razie wystąpienia przyczyn uzasadniających odrzucenie skargi sąd drugiej instancji odrzuca ją nawet wówczas, gdy wskazuje ona na naruszenie przepisów powodujących nieważność postępowania.
Podstawa prawna
Art. 3984–3986 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Jeśli oskarżony nie może samodzielnie się bronić, to musi dostać adwokata

Zobacz również

Czy nowy pełnomocnik może przekroczyć termin

Sprawa jest dosyć skomplikowana, więc chcę zmienić pełnomocnika i innemu niż ten, który prowadził ją do tej pory, powierzyć napisanie skargi kasacyjnej. Przysługiwał mi pełnomocnik z urzędu i teraz otrzymałem nowego. Adwokat jednak twierdzi, że ma mało czasu na sporządzenie pisma, bo skargę kasacyjną trzeba wnieść w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia mi wyroku z uzasadnieniem. W jaki sposób należy liczyć ten termin dwumiesięczny? Czy na jego bieg ma wpływ zmiana pełnomocnika?
NIE. Zdaniem Sadu Najwyższego brak jest podstaw do liczenia na nowo terminu do wniesienia kasacji od daty nawet w razie wyznaczenia stronie kolejnych pełnomocników z urzędu (postanowienie SN z 15 grudnia 2005 r., sygn. akt I UZ 33/05). Dwumiesięczny termin kończy się w dniu, który datą odpowiada temu, w którym orzeczenie zostało doręczone stronie skarżącej, a nie z upływem 60 dni. W tej sprawie takie stanowisko zajął SN w postanowieniu z 2 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt III CZP 70/11. Bieg terminu nie rozpoczyna się więc w dniu, w którym został ogłoszony wyrok drugiej instancji kończący postępowanie w sprawie.
Liczenie terminu w taki sposób jest istotne, ponieważ uzasadnienie razem z orzeczeniem sąd doręcza stronie, która w ciągu tygodnia od ogłoszenia sentencji wystąpiła z żądaniem. Gdyby zaś w ogóle nie wystąpiła albo przekroczyła termin siedmiodniowy do żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem bądź dwumiesięczny termin przewidziany w art. 3985 k.p.c., to wówczas niemożliwe jest złożenie skargi kasacyjnej – tak stwierdził wielokrotnie SN w swoim orzecznictwie.
Z kolei strona, która cofnęła złożoną już skargę kasacyjną, może ją wnieść ponownie, pod warunkiem że nie upłynął jeszcze termin dwumiesięczny od doręczenia jej uzasadnienia z orzeczeniem. Po upływie terminu na wniesienie skargi kasacyjnej można uzupełnić już wniesione pismo, przytaczając nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych, ale tych już wcześniej powołanych, nie wolno wskazać nowej podstawy kasacyjnej. Tylko prokurator generalny, rzecznik praw dziecka i rzecznik praw obywatelskich mają dłuższy termin na wniesienie skargi, bo sześć miesięcy, licząc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, lub doręczenia uzasadnienia stronie, wówczas, gdy zażądała tego.
Podstawa prawna
Art. 3984–3986 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy można wnieść odpowiedź na skargę kasacyjną

Wygrałem sprawę, ale dowiedziałem się, że mój przeciwnik procesowy złożył skargę kasacyjną. Adwokat namawia mnie, aby sporządzić odpowiedź na tę skargę. Radzi się pospieszyć, ponieważ jego zdaniem w tym przypadku obowiązują znacznie krótsze terminy niż przy wnoszeniu skargi. W jakim terminie należy wnieść pismo? Czy koniecznie musi je sporządzić adwokat?
TAK. Wniesienie odpowiedzi na skargę kasacyjną objęte jest przymusem adwokacko-radcowskim, co oznacza, że musi to zrobić profesjonalny pełnomocnik, podobnie jak ma to miejsce przy składaniu skargi kasacyjnej. Zdaniem SN przysługuje mu za to wynagrodzenie obliczane według stawki przewidzianej dla sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej (wyrok SN z 14 marca 2003 r., sygn. akt V CKN 17333/00).
Obowiązuje zasada, że w postępowaniu przed SN strony muszą być zastąpione przez adwokatów i radców prawnych. Dotyczy ona również czynności procesowych, które podejmowane są przed sądem niższej instancji, ale łączą się z postępowaniem przed Sądem Najwyższym. W praktyce oznacza to, że przymus ten obejmuje nie tylko sporządzenie skargi lub odpowiedzi na nią, lecz także udział profesjonalnego pełnomocnika w rozprawach i posiedzeniach. Nawet przytoczenie nowego uzasadnienia podstaw kasacyjnych – gdy SN rozpoznaje już skargę – objęte jest przymusem adwokacko-radcowskim (postanowienie SN z 16 kwietnia 1998 r., sygn. akt I CKN 776/97 ). Strona nie może działać sama, tylko wyłącznie przez profesjonalnego pełnomocnika. Nie ma prawa jej zastępować w podejmowaniu tych czynności przedstawiciel ustawowy, organ albo pełnomocnik niebędący adwokatem lub radcą prawnym. Złożona przez nich skarga kasacyjna lub odpowiedź na nią zostaną odrzucone.
Odpowiedź na skargę kasacyjną należy złożyć w sądzie drugiej instancji w ciągu od dwóch tygodni licząc od dnia, w którym nastąpiło doręczenie skargi. Termin ten nie może zostać skrócony ani przedłużony, jest terminem zawitym. Pismo procesowe wniesione po upływie tego terminu nie zostanie przez sąd potraktowane jako odpowiedź na skargę kasacyjną. Dlatego zawarty w nim wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym obejmującym sporządzenie i wniesienie tej odpowiedzi nie wywoła skutków prawnych.
Podstawa prawna
Art. 871, 3987, 39813 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy sąd musi uzasadnić odmowę

Złożyłem skargę kasacyjną. Wiem, że w ramach przedsądu Sąd Najwyższy może ją przyjąć do rozpoznania lub odmówić przyjęcia. Czy ma obowiązek uzasadnić odmowę?
TAK. Sąd Najwyższy powinien uzasadnić swoje postanowienie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej wydane na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Nie wynika to wprost z art. 3989 kodeksu postępowania cywilnego, który reguluje procedurę wydawania postanowienia o przyjęciu lub odrzuceniu tej skargi, ale z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 30 maja 2007 r. (sygn. akt SK68/06), który uznał za niekonstytucyjny art. 3989 par. 2 zd. 2 k.p.c., czyli stwierdzenie, że postanowienie nie wymaga pisemnego uzasadnienia. Przepis ten – zdaniem TK – jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji RP. Wyrok TK został opublikowany w Dz.U. z 2007 r. nr 106, poz. 731. Począwszy od dnia publikacji, czyli 15 czerwca 2007 r., SN ma obowiązek uzasadniać swoje postanowienia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Do rozpoznania SN skargę kasacyjną przyjmuje wówczas, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów, które budzą poważne wątpliwości albo wywołują rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania albo skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Okoliczności przemawiające za przyjęciem skargi do rozpoznania ma obowiązek przedstawić w niej skarżący.
Podstawa prawna
Art. 3989 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.)