Windykatorzy nie mogą żądać spłaty długu, który zgodnie z przepisami uległ już przedawnieniu. Tylko sąd może zobowiązać dłużnika do wyjawienia źródeł jego majątku. Uprawniony do złożenia wniosku jest wierzyciel.
Pan Jan otrzymał od firmy windykacyjnej wezwanie do zapłaty zobowiązania, które zaciągnął w 1999 roku. Z treści pisma dowiedział się, że firma nigdy nie zrezygnuje z pełnej windykacji swoich należności. Pan Jan nie musi jednak regulować długu, gdyż uległ on przedawnieniu.
Kodeks cywilny stanowi, że co do zasady roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Oznacza to, że po upływie terminu przedawnienia dłużnik może uchylić się od spłaty zaciągniętego zobowiązania.
Przepisy k.c. stanowią, że w większości przypadków termin przedawnienia wynosi dziesięć lat od dnia, w którym upłynął termin zapłaty długu. Natomiast w sytuacji, gdy chodzi o świadczenia okresowe (np. czynsz) lub gdy roszczenie związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej, termin przedawnienia ulega skróceniu do lat trzech. Jednak firmy windykacyjne często informują, że nigdy nie zrezygnują z windykacji należności. Takie działanie wprowadza konsumentów w błąd i tym samym jest niezgodne z prawem. Może się bowiem okazać, że dług, którego spłaty domaga się firma windykacyjna, uległ przedawnieniu. To niestety niejedyne niedozwolone praktyki przedsiębiorców działających na rynku windykacji.
Często zdarza się, że firmy windykacyjne w pismach kierowanych do dłużników nie zawierają wszystkich niezbędnych danych. To powoduje, że osoby, które zostały wezwane do zapłaty, nie mogą zidentyfikować długu. W takim przypadku należy skontaktować się z windykatorem i zażądać wszystkich niezbędnych danych. Firma nie może odmówić udzielenia takich informacji.

Ustalenie majątku

Firmy windykacyjne starają się wywołać u dłużnika mylne wrażenie, że są w stanie samodzielnie ustalić jego majątek. Zdarza się, że np. informują dłużników o uczestnictwie w procesie egzekwowania wierzytelności inspektora działu windykacji bezpośredniej, który sporządzi raport dotyczący ich majątku. Tymczasem jedynym organem, który może zobowiązać dłużnika do wyjawienia źródeł jego majątku, jest sąd.

Pomoc dla dłużnika

Konsumenci powinni pamiętać, że firmy windykacyjne nie mają zbyt wiele uprawnień względem dłużnika. W praktyce ich uprawnienia ograniczają się jedynie do prowadzenia negocjacji z dłużnikami w zakresie spłaty zadłużenia.
Działanie firmy windykacyjnej powinno polegać na poinformowaniu dłużnika o zadłużeniu oraz rzetelnym i pełnym przedstawieniu konsekwencji jego ewentualnego niespłacenia. Windykatorzy mogą skontaktować się drogą korespondencyjną, telefonicznie, a także składając wizytę np. w miejscu zamieszkania dłużnika. Wszystkie te czynności powinny być przeprowadzane w sposób uprzejmy i kulturalny, z poszanowaniem prywatności, przy jak najmniejszej uciążliwości dla dłużnika. Nie mogą także nosić znamion szykany. Jeżeli firmy windykacyjne działają niezgodnie z prawem, dłużnik w celu uzyskania pomocy powinien skontaktować się z odpowiednimi organami państwa.
Jeżeli działania firmy windykacyjnej naruszają prawa konsumentów, to należy złożyć skargę do prezesa UOKiK. Za stosowanie niedozwolonych praktyk może on nałożyć karę pieniężną. Natomiast w przypadku, gdy pracownik firmy windykacyjnej popełnia przestępstwo, np. odbierze własność dłużnika lub grozi popełnieniem przestępstwa, należy zawiadomić organy ścigania.
PRZYKŁAD
Wniosek o wyjawienie majątku może złożyć wierzyciel
Sąd zobowiąże dłużnika do wyjawienia majątku tylko wówczas, gdy wniosek w tej sprawie złoży wierzyciel. Może on to zrobić, jeżeli zajęty majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia lub jeżeli wykaże, że egzekucja nie była skuteczna. Sąd wezwie dłużnika i zobowiąże go do złożenia wykazu majątku. Jeżeli dłużnik nie stawi się na posiedzenie lub nie złoży wykazu, sąd może nałożyć na niego grzywnę, zarządzić przymusowe doprowadzenie, a nawet zastosować wobec niego areszt nieprzekraczający miesiąca.
Podstawa prawna
Art. 913 – 9201 oraz art. 117 – 118 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).