Jak długo po rozwodzie trzeba płacić alimenty na byłą żonę, męża? Czy możliwe są alimenty dożywotnie? Od czego zależy wysokość świadczeń? Co z równą stopą życiową rozwiedzionych małżonków? Odpowiadamy na najważniejsze pytania.
Dożywotnie alimenty na byłą żonę, męża? Teoretycznie to możliwe
To jak długo trwa obowiązek alimentacyjny w stosunku do byłego małżonka, zależy głównie od tego czy wyrok rozwodowy zawiera orzeczenie o winie rozkładu pożycia
Co do zasady tzw. zwykły obowiązek alimentacyjny względem byłego małżonka wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd może przedłużyć ten termin. Dotyczy to sytuacji, gdy zobowiązanym do płacenia alimentów jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia. Będzie on płacił alimenty wtedy, gdy drugi znajduje się w niedostatku. Pamiętajmy jednak, iż po rozwodzie wygasa obowiązek alimentacyjny względem małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Ważne
Małżonek włącznie winny może mieć obowiązek płacenia alimentów bez ograniczeń czasowych względem małżonka niewinnego, nawet wówczas, gdy były mąż lub żona nie znajduje się w niedostatku. Wystarczy, iż rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Wynika to z art.60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Przykład
„W tym zakresie wskazać należy, że wynikające z art. 60 § 2 k.r.o. upoważnienie do orzeczenia alimentów na rzecz małżonka niewinnego nie uprawnia do dowolnej jego interpretacji. Z sformułowania „sąd może” wynika każdorazowy obowiązek do orzeczenia alimentów w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w powołanym przepisie. Zasady wykładni powołanego przepisu art. 60 § 2 k.r.o. były wielokrotnie przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego. Za utrwalony w orzecznictwie należy uznać pogląd, zgodnie z którym, pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego wymaga oceny nie tylko w chwili rozwodu, ale w każdorazowej sytuacji uprawnionej osoby. Ujawnienie się wskazanych w tym przepisie skutków nawet po wielu latach od orzeczenia rozwodu nie może uzasadniać oddalenia powództwa z art. 60 § 2 k.r.o. tylko z uwagi na upływ czasu od orzeczenia rozwodu” – uznał przykładowo Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w wyroku z 28 czerwca 2021 r. (sygn. II Ca 416/21).
Kiedy mamy do czynienia z pogorszeniem sytuacji materialnej niewinnego małżonka? W orzecznictwie sądów często podkreśla się, iż nie chodzi tylko o porównanie położenia materialnego małżonka niewinnego przed rozwodem i po wyroku rozwodowym. Sąd bierze też pod uwagę hipotetyczną sytuację, jaką powinien był mieć niewinny małżonek, gdyby nie orzeczono rozwodu, a nie tę, w jakiej się znajdował wskutek niewłaściwego postępowania swojego współmałżonka.
Ważne
Okolicznością, która zawsze powoduje „zakończenie” obowiązku alimentacyjnego jest śmierć któregoś z małżonków. Taką sytuacją jest też zawarcie kolejnego związku małżeńskiego przez byłego małżonka, który takie alimenty otrzymuje. Nowe małżeństwo małżonka, który alimenty płaci, co do zasady nie wywołuje takiego skutku, może mieć jednak wpływ na wysokość świadczeń.
Alimenty na byłą żonę raczej bez równej stopy życiowej
A kwoty te mogą być różne, zależne od konkretnej sytuacji. Ze statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, iż średnia wysokość zasądzonych przy sprawach rozwodowych alimentów na rzecz małżonków w 2023 r. wynosiła 1337,70 zł, a poza rozwodami 945,00 zł. Trzeba jednak podkreślić, iż są to uśrednione kwoty, bez podziału na rodzaj wyroku rozwodowego (z orzeczeniem czy bez orzeczenia o winie). Sądy biorą bowiem od uwagę kilka czynników.
Od czego zależy zatem wysokość tzw. dożywotnich alimentów? Zgodnie z przepisami małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Ważne są tu możliwości zarobkowe i majątkowe małżonka zobowiązanego do alimentacji. Sąd Najwyższy podkreśla jednak, iż obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie polega na tym, aby miał on zapewniać małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową. Kwoty alimentów znajdą się zatem między granicą, poniżej której będziemy już mieli do czynienia z niedostatkiem a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej małżonków.
Podsumowanie
Małżonek niewinny może domagać się od małżonka wyłącznie winnego alimentów nawet wiele lat po rozwodzie. Niedostatek nie jest tu wymagany, wystarczy istotne pogorszenie sytuacji majątkowej. W przypadku takich alimentów sąd nie bierze jednak pod uwagę – tak jak w przypadku świadczeń na dzieci – zasady równej stopy życiowej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 209; ost. zm. Dz. U. z 2023 r., poz. 1606)
