Zygmunt D. dochodzący zapłaty zaległych należności od Grzegorza K. złożył wniosek o ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomościach dłużnika.
Sąd okręgowy zajął rachunki bankowe Grzegorza K., gdyż o takie zabezpieczenie długu wnosił jego wierzyciel Zygmunt D. Sąd oddalił jednak wniosek powoda w zakresie hipoteki przymusowej. Uznał bowiem, że jego treść dotyczy w rzeczywistości ustanowienia tzw. hipoteki przymusowej łącznej, której przesłanki ustanowienia nie zostały spełnione.
Na wydane postanowienie Zygmunt D. złożył zażalenie do sądu apelacyjnego. Powód podkreślił, że jego wniosek zmierzał do tego, aby hipoteka obciążała osobno każdą nieruchomość, natomiast nie dotyczył łącznego obciążenia jednym prawem kilku z nich. Wniósł zatem o zmianę zaskarżonej części postanowienia i ustanowienie hipoteki przymusowej.
Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowił oddalić zażalenie. Przypomniał, że hipoteka przymusowa umożliwia osobie, której wierzytelność została stwierdzona tytułem wykonawczym, uzyskanie na jego podstawie hipoteki na wszystkich nieruchomościach należących do dłużnika. Może mieć natomiast charakter łączny, jeżeli w celu zabezpieczenia tego samego roszczenia zostało nią obciążonych kilka budynków lub gruntów, przy czym każdy gwarantuje zapłatę całej sumy, a wierzyciel ma swobodę wyboru, z którego z nich będzie dochodził zaspokojenia. W takim przypadku dla każdej nieruchomości ustanawiana jest oddzielna hipoteka. W opisanej sprawie Zygmunt D. domagał się, aby jego wierzytelność została zabezpieczona przez ustanowienie kilku hipotek na poszczególnych nieruchomościach dłużnika. Sąd apelacyjny uznał, że wniosek powoda dotyczył zatem hipoteki łącznej, przy czym nie zostały spełnione wymagane przez prawo szczegółowe warunki niezbędne do jej zastosowania. Sąd okręgowy słusznie więc oddalił wniosek. Co więcej, w uzasadnieniu podkreślono, że żądając obciążenia kilku nieruchomości hipoteką przymusową, Zygmunt D. powinien wskazać, w jakiej części wierzytelność ma być na każdej z nich zabezpieczona. Obowiązek ten należy bowiem zawsze do uprawnionego. Sąd rozpoznający wniosek jest związany żądaniem wnioskodawcy i nie może w tym zakresie dokonywać samodzielnie ustaleń.
Sygn. akt I ACz 425/09
Wierzyciel, składając wniosek, popełnił błąd
Łukasz Dębowski, radca prawny, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna
Sąd apelacyjny słusznie orzekł niezasadność zażalenia. Powód złożył wniosek na podstawie art. 747 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego, z którego wynika, że zabezpieczenie roszczeń pieniężnych może powstać poprzez ustanowienie na nieruchomości dłużnika hipoteki przymusowej. By ją ustanowić, trzeba posiadać odpowiedni tytuł wykonawczy.
Hipoteka łączna natomiast obciąża jednocześnie kilka nieruchomości, z tym że ważny jest sposób jej powstania. Powstaje ona z podziału nieruchomości już obciążonej. Dzięki niej wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z dowolnej nieruchomości. Hipoteki łącznej nie można ustanowić w drodze czynności prawnej – powstaje ona z mocy samego prawa (w tym miejscu popełnił błąd wierzyciel, żądając od sądu ustanowienia hipoteki, która może powstać wyłącznie z mocy samego prawa).