Podejrzanym jest osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu jej zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia przedstawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Podejrzany jest zatem stroną postępowania przygotowawczego, jego prawa są więc okrojone w porównaniu z uprawnieniami oskarżonego. Podobnie jak oskarżony, powinien on jednak zostać poinformowany o swoich prawach i obowiązkach jeszcze przed pierwszym przesłuchaniem.
Prawo do korzystania z obrońcy
Tak jak w przypadku oskarżonego, podejrzanemu przysługuje również prawo do wybranego przez siebie obrońcy. Jeżeli nie stać go na jego usługi, sąd może wyznaczyć mu obrońcę z urzędu. Komu dokładnie przysługuje prawo do adwokata z urzędu, przeczytasz tutaj>>
Oskarżony może kontaktować się ze swoim obrońcą bez obecności innych osób, może też zażądać, aby przesłuchiwano go przy udziale adwokata.
Ponadto w przypadku, gdy oskarżony nie zna wystarczająco języka polskiego, może skorzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza, także przy spotkaniach z obrońcą.
Prawo do informacji o procesie
Podejrzany nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności i dostarczania dowodów na swoją niekorzyść, ma więc prawo do składania wyjaśnień (także na piśmie), ale może również odmówić ich składania lub odpowiedzi na poszczególne pytania, bez konieczności podania przyczyn odmowy.
Przysługuje mu także prawo do obrony, w związku z tym ma prawo do informacji o procesie. Powinien więc poznać treść zarzutów oraz kwalifikację prawną zarzucanego przestępstwa - w zależności od woli oskarżonego, może mieć to formę ustną lub pisemną.
Podejrzany ma również prawo do wglądu w akta sprawy w toku postępowania, do sporządzania odpisów i kopii, jednak organ prowadzący może mu tego prawa odmówić ze względu na ważny interes państwa lub dobro postępowania. Oskarżony może również żądać zapoznania się z materiałami śledztwa lub dochodzenia przed jego zakończeniem.
Wreszcie postanowienie o powołaniu biegłego powinno zostać podejrzanemu doręczone, ma on też prawo zapoznać się z opinią eksperta.
Prawo do udziału w czynnościach dowodowych
Oskarżony ma również prawo do udziału w czynnościach dowodowych prowadzonych w postępowaniu przygotowawczym. Może więc składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia.
Jeżeli bez jego obecności nie da się przeprowadzić jednej z czynności śledztwa lub dochodzenia (chodzi na przykład o eksperyment procesowy, którego nie da się powtórzyć na rozprawie), to oskarżony może zostać dopuszczony do udziału w tej czynności, chyba że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu.
Ponadto oskarżony może zostać dopuszczony do udziału w innych czynnościach śledztwa lub dochodzenia, w tym może być obecny przy przesłuchaniu świadków i biegłych.
Rząd szykuje istotne zmiany dla mediatorów>>
Powyżej wymieniono tylko podstawowe prawa oskarżonego - oprócz tego może on między innymi złożyć wniosek o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego w celu pogodzenia się z pokrzywdzonym. Pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji będą brane pod uwagę przez sąd przy wymiarze kary.