W takiej sytuacji spółka może zostać rozwiązana albo na skutek zgodnej woli wspólników, albo w wyniku wypowiedzenia umowy dwuosobowej spółki przez jednego z jej uczestników. Jeżeli to nastąpi, wówczas konieczne będzie dokonanie rozliczeń między dotychczasowymi wspólnikami. Gdy umowa spółki nie określa ani zasad podziału majątku po jej rozwiązaniu, ani rozliczeń wspólników, zastosowanie będą miały przepisy zawarte w art. 875 w związku z art. 871 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tymi regulacjami, w pierwszej kolejności z majątku spółki cywilnej spłacane są jej długi. Następnie zaś zwraca się wspólnikom w naturze rzeczy, które wnieśli do spółki do używania oraz wypłaca się w formie pieniężnej wartość ich wkładów oznaczoną w umowie spółki. Jeżeli brakuje takiego oznaczenia, to należy wypłacić wartość, którą dany wkład miał w chwili jego wniesienia. Rozliczeniu nie podlega wkład w postaci świadczenia usług ani używania przez spółkę rzeczy wspólnika. Pozostałą nadwyżkę majątku wspólnego dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli oni w zyskach spółki.
W tym przypadku warto wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 2016 r. (sygn. akt IV CSK 593/15). Wskazano w nim, że przedmiotem rozliczeń między byłymi wspólnikami jest nie tylko ich majątek, lecz także zyski spółki. Chodzi zarówno o zyski wypracowane przez majątek spółki do momentu jej rozwiązania, jak i te, które przynosi on po rozwiązaniu, a przed jego podziałem między wspólników. Natomiast w razie wystąpienia straty na dzień rozwiązania spółki wspólnicy muszą pokryć przypadającą na nich część niedoboru.
W razie sporu co do zasad podziału majątku po rozwiązaniu spółki cywilnej, likwidację wspólnego majątku przeprowadza sąd w trybie nieprocesowym, właściwym dla zniesienia współwłasności.
Agata Okorowska, radca prawny z Kancelarii Prawnej Law-Taxes.pl we Wrocławiu