Nadzór budowlany ma prawo interweniować również w przypadku tych obiektów i robót budowlanych, które nie wymagają pozwolenia na budowę ani zgłoszenia, ale stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi, mienia lub środowiska – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.
W uchwale podjętej 3 października 2016 r. (sygn. akt II OPS 1/16) NSA stwierdził, że art. 50 ust. 1 pkt 2 i 4 oraz art. 51 ust. 7 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.) mają zastosowanie również do tych robót budowlanych i obiektów budowlanych, które nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę i nie są objęte obowiązkiem zgłoszenia. Zgodnie z tymi przepisami inspektor nadzoru budowlanego może wstrzymać roboty budowlane lub nawet zarządzić rozbiórkę obiektów, gdy te stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi mienia lub środowiska. Chodzi np. o obiekty małej architektury usytuowane poza miejscami publicznymi (np. konstrukcje placu zabaw dla dzieci, altany, drewniane podwyższenia terenu czy ogrodzenia o wysokości poniżej 2,20 m).
Wieloletni spór
NSA podjął uchwałę na wniosek rzecznika praw obywatelskich, jednoznacznie rozstrzygając w ten sposób wieloletni spór w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jedne sądy twierdziły, że skoro w sytuacjach omawianych obiektów organy nadzoru budowlanego nie mogą ingerować w proces budowlany poprzez określenie konkretnych wymogów techniczno-budowlanych, to również nie są władne do precyzowania takich wymogów w trakcie ich wznoszenia i po ich wybudowaniu. Tak na przykład stwierdził NSA w wyrokach z 2 października 1998 r. (sygn. akt IV SA 1758/96) oraz z 4 listopada 2014 r. (sygn. akt II OSK 7/14).
Niekiedy sądy podnosiły przy tym, że w przypadku gdy przedmiotowy obiekt budowlany stanowi uciążliwość dla osób trzecich i ich nieruchomości, należy to kwalifikować jako szkodę w rozumieniu kodeksu cywilnego, do której naprawienia właściwa jest droga przed sądami powszechnymi.
Druga linia orzecznicza dopuszczała zastosowanie owych przepisów przez organy nadzoru. Tak orzekł NSA m.in. w wyrokach: z 23 lutego 2010 r. (sygn. akt II OW 27/09), z 20 maja 2011 r. (sygn. akt II OSK 911/10), z 12 lutego 2008 r. (sygn. akt II OSK 2041/06).
Jednoznaczne rozstrzygnięcie
Tę drugą wykładnię przyjął NSA, podejmując przedmiotową uchwałę. Sąd, jednoznacznie rozstrzygając spór, uznał, że byłoby to sprzeczne z interesem publicznym, gdyby organy nadzoru budowlanego nie mogły doprowadzić wykonanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, w sytuacji gdy dany obiekt zagraża bezpieczeństwu ludzi bądź mienia, tylko dlatego, że wzniesienie danego obiektu nie wymagało pozwolenia na budowę ani odpowiedniego zgłoszenia.
W praktyce oznacza to, że organy nadzoru budowlanego, w sytuacji gdy dotrą do nich informacje o stosowanym naruszeniu, będą mogły zastosować określone sankcje w stosunku do wznoszonego bądź wzniesionego obiektu budowlanego, w tym nawet zarządzić jego rozbiórkę w całości lub części (art. 50 ust. 1 pkt 2 i 4 oraz art. 51 ust. 7 prawa budowlanego).
Prawo budowlane: Kiedy inwestor będzie jedyną stroną postępowania
Prawo budowlane: Kiedy inwestor będzie jedyną stroną postępowania

Zobacz również
Wskazówki dla przedsiębiorców
Wykładnia przepisów dokonana w uchwale NSA ma szczególne znaczenie dla przedsiębiorców, którzy wykonują na zlecenie np. place zabaw, zewnętrzne siłownie czy realizują inwestycje budowy ogrodzenia. Naruszenie przepisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, może skutkować nałożeniem sankcji przez organ nadzoru budowlanego. Mimo że na wykonanie danej inwestycji nie jest wymagane dokonanie odpowiedniego zgłoszenia, nie zwalnia to przedsiębiorcy z dochowania należytej staranności przy jej realizacji zgodnie z wymogami technicznymi, tak aby nie stwarzały zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi mienia lub środowiska.
Dlatego też, decydując się na wzniesienie np. placu zabaw, należy przede wszystkim zadbać o bezpieczeństwo i zgodność z przepisami technicznymi, by uniknąć negatywnych konsekwencji ze strony organu nadzoru budowlanego. W takiej sytuacji warto byłoby poddać urządzenia kontroli, którą powinien przeprowadzić np. specjalista ds. bezpieczeństwa placów zabaw lub akredytowana jednostka inspekcyjna. Z kolei w odniesieniu do wszelkich obiektów budowlanych w celu ustalenia zgodności z przepisami technicznymi warto zlecić sporządzenie ekspertyzy technicznej w zakresie budownictwa. Pomoże to w przyszłości uniknąć zarzutów niespełnienia któregokolwiek z warunków stawianych przepisami technicznymi.