W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów 21 maja 2025 r. opublikowano założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (numer projektu: UD239). Opracowaniem aktu zajmuje się Minister do spraw Polityki Senioralnej. Celem projektowanej regulacji jest wprowadzenie nowej instytucji – najmu senioralnego – jako odpowiedzi na rosnące potrzeby mieszkaniowe osób starszych

Najem senioralny- główne założenia projektu

  • Najem senioralny ma być narzędziem wsparcia mieszkaniowego dla osób starszych, które mają trudności z mobilnością
  • umowa najmu senioralnego będzie dostępna dla właścicieli mieszkań, co jest rozwiązaniem przełamującym dotychczasowe ograniczenia w dostępie do lokali komunalnych.
  • w projekcie wyłączono kryterium dochodowe przy najmie senioralnym, uznając, że główną przesłanką jest ograniczona samodzielność, a nie sytuacja materialna seniora.

Dla kogo korzystna jest umowa najmu senioralnego?

Umowa najmu senioralnego ma odpowiadać na specyficzne potrzeby osób starszych, które z powodu utraty sprawności fizycznej (np. trudności w poruszaniu się, pokonywaniu schodów) nie są w stanie samodzielnie funkcjonować w dotychczas zajmowanych lokalach. Brak możliwości swobodnego opuszczania miejsca zamieszkania prowadzi do izolacji społecznej, obniżenia aktywności oraz – w konsekwencji – pogorszenia stanu zdrowia i konieczności korzystania z instytucjonalnych form pomocy społecznej.

Ważne

Najem senioralny ma umożliwić osobom starszym zawarcie z gminą umowy najmu lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, pod warunkiem jednoczesnego oddania przez seniora swojego dotychczasowego mieszkania (własnościowego) w najem gminie

Zasady funkcjonowania najmu senioralnego

Najem senioralny będzie instytucją dedykowaną osobom starszym, które posiadają mieszkanie na własność, ale ich miejsce zamieszkania z różnych względów – najczęściej architektonicznych – przestało odpowiadać ich potrzebom. Nowe przepisy umożliwią tym osobom przeniesienie się do przystosowanego lokalu komunalnego bez konieczności zrzeczenia się prawa własności dotychczas zajmowanego mieszkania. Umowa najmu będzie miała charakter wzajemny – senior wynajmie swoje mieszkanie gminie, a gmina zapewni mu lokal dostosowany do potrzeb.

Rozwiązanie to ma charakter elastyczny – senior zachowuje prawo własności do swojego mieszkania, które pozostaje w jego majątku również po śmierci, wchodząc do masy spadkowej. Co istotne, osoba starsza może w każdym momencie zrezygnować z zajmowania lokalu komunalnego i powrócić do swojego mieszkania, co stanowi zabezpieczenie interesów majątkowych właściciela.

Mieszkanie dla seniora bez kryterium dochodowego

Ustawodawca świadomie rezygnuje z kryterium dochodowego jako warunku uzyskania lokalu w ramach najmu senioralnego. W założeniach projektu wskazano, że trudności osób starszych nie wynikają z ich sytuacji materialnej, lecz z ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu, które uniemożliwiają im zachowanie niezależności i godności. Proponowane rozwiązanie ma charakter systemowy i nie jest kolejną formą pomocy socjalnej, lecz środkiem prowadzącym do aktywizacji osób starszych oraz zapobiegania ich instytucjonalizacji.

Osoby w wieku 60 lat i więcej stanowią obecnie ponad 26% populacji (9,9 mln osób), a według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego w 2050 r. grupa ta osiągnie poziom około 40% ogółu mieszkańców. Wobec tych danych projektodawca wskazuje, że zachowanie jak najdłuższej samodzielności przez osoby starsze jest nie tylko kwestią indywidualną, ale również elementem polityki społecznej i zdrowotnej państwa. Najem senioralny ma zatem nie tylko rozwiązywać bieżące problemy mieszkaniowe, lecz także przeciwdziałać konieczności korzystania z kosztownych form opieki instytucjonalnej.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego został opublikowany 21 maja 2025 r. w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Za przygotowanie projektu odpowiada Minister do spraw Polityki Senioralnej, a planowany termin jego przyjęcia przez Radę Ministrów to II kwartał 2025 roku. Termin wejścia w życie ustawy nie został jeszcze wskazany w projekcie, jednak jego zaawansowanie sugeruje możliwe skierowanie pod obrady Sejmu w drugiej połowie roku.