Subskrybuj nas na Youtube
Unijne przepisy nie wymagają, aby wpisywać EPS do krajowych rejestrów obejmujących dokumenty potwierdzające prawa do spadku. Polski ustawodawca uznał jednak, że zarejestrowanie w Rejestrze Spadkowym ma trzy zalety: zwiększa skuteczność EPS-ów wydawanych przez polskie sądy lub sporządzanych przez polskich rejentów, czyni bardziej wiarygodnym Rejestr Spadkowy i ogranicza ryzyko wydawania sprzecznych orzeczeń bądź dokumentów potwierdzających prawo do spadku.
EPS potwierdza prawa do spadku lub do zapisu windykacyjnego, przysługujące spadkobiercom, zapisobiercom windykacyjnym, zapisobiercom, wykonawcom testamentów i zarządcom spadku (tylko po osobach zmarłych 17 sierpnia 2015 r. lub później), gdy majątek znajduje się za granicą. Europejskie poświadczenia spadkowe wywołują skutki prawne we wszystkich krajach UE. W ten sposób ułatwiają wykazywanie praw do spadku i umożliwiają szybsze objęcie schedy po śmierci spadkodawcy. Przygotowywane są według jednolitego wzoru. EPS jest alternatywą dla sądowych postanowień stwierdzających nabycie spadku i notarialnych potwierdzeń dziedziczenia.
Prawo wydawania EPS mają sądy i notariusze. Osoba ubiegająca się o ten dokument może swobodnie wybrać, z której drogi skorzysta.
● Sąd z urzędu doręcza jej postanowienie o wydaniu EPS razem z pouczeniem o tym, jaki środek odwoławczy jej przysługuje. Wnioskodawca otrzymuje postanowienie o wydaniu EPS i poświadczony jego odpis. Aby otrzymać uzasadnienie postanowienia, musi o to wystąpić w ciągu tygodnia od jego doręczenia. Jeśli tego nie zrobi, sąd sporządzi uzasadnienie tylko po wniesieniu środka odwoławczego w ustawowym terminie. Z urzędu sąd doręcza też postanowienie o sprostowaniu, zmianie lub uchyleniu albo zawieszeniu skutków EPS razem z pouczeniem o przysługującym środku odwoławczym. Otrzymują je wszystkie osoby, które dostały wcześniej poświadczone odpisy. Na postanowienie o wydaniu, sprostowaniu, zmianie lub uchyleniu albo zawieszeniu skutków EPS przysługuje zażalenie. Nie można natomiast wnieść skargi kasacyjnej na postanowienie sądu drugiej instancji.
● Czynności związanych z wydaniem EPS można dokonać też u rejenta. Sporządza on protokół i stwierdza w nim wydanie, sprostowanie, zmianę lub uchylenie EPS, zawieszenie jego skutków bądź odmowę dokonania tych czynności. Wypis z protokołu doręcza klientowi z urzędu razem z pouczeniem o przysługującym mu środku odwoławczym. Na czynności notariusza można wnieść zażalenie do sądu, natomiast na postanowienie sądu drugiej instancji nie przysługuje kasacja. Nie przysługuje też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. W ciągu tygodnia na żądanie osoby biorącej udział w czynności rejent pisze uzasadnienie.
Wpis do Rejestru Spadkowego notariusz opatruje bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Już z chwilą dokonania wpisu otrzymuje za pośrednictwem systemu zawiadomienie o zarejestrowaniu i możliwości uzyskania potwierdzenia ze wskazaniem numeru wpisu. W razie niezarejestrowania dostaje o tym informację. Adnotację o zarejestrowaniu zamieszcza na EPS, podaje tam numer wpisu, dzień, miesiąc i rok oraz godzinę i minutę wykonania czynności z nim związanych.
Do Rejestru Spadkowego EPS wpisuje niezwłocznie z urzędu sąd albo notariusz, który go wydał. Opłata za wydanie wynosi 300 zł w sądzie, 400 zł u notariusza, plus 5 zł – za wpis do Rejestru Spadkowego.
Gdy czynności dotyczące EPS łączą się z wydatkami, notariusz ma prawo domagać się od klienta zaliczki na ich pokrycie (określa wysokość należnej kwoty i termin wpłaty). W razie niezłożenia jej ma prawo odmówić dokonania czynności notarialnych. Jeśli zainteresowany nie jest w stanie zapłacić bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, powinien wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego (właściwego dla jego miejsca zamieszkania) o zwolnienie z całości lub części wydatków.
Możliwość skorzystania z EPS jest korzystna w razie objęcia schedy spadkowej po osobie, która wyemigrowała, dorobiła się majątku za granicą, ulokowała pieniądze w tamtejszym banku i tam zmarła. Obowiązuje zasada, że prawem właściwym dla przeprowadzenia sprawy spadkowej jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci, w którym zazwyczaj przebywał i gdzie znajdowało się centrum jego egzystencji. Jednak przyszły spadkodawca może wybrać prawo państwa, którego ma obywatelstwo w chwili dokonywania tego wyboru lub w chwili śmierci, i któremu będą podlegały jego sprawy spadkowe. Powinien to określić w sposób wyraźny i niebudzący wątpliwości w testamencie.
Podstawa prawna
Art. 7 ustawy z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1311 ze zm.), (wprowadza zmiany do art. 95 ustawy z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 164 ze zm.). Art. 1 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1137). Art. 1–5 ustawy z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o notariacie, oraz ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1358). Rozporządzenie ministra sporawiedliwości z 7 września 2016 r. w sprawie sposobu uiszczania i wysokości opłat za wpisy dokonywane w Rejestrze Spadkowym przez notariusza albo sąd (Dz.U. poz. 1420).