Subskrybuj nas na Youtube
Brałam udział w kilku spotkaniach dyskusyjnych dotyczących przyszłości mojej gminy i przez nią organizowanych. Na niektóre wcześniej rejestrowałam się (przez internet), na innych wpisywałam się na listę, podając dane personalne. Na jedno ze spotkań przyszło tylko pięciu mieszkańców. Gdy tylko ktoś zabierał głos, natychmiast kierowały się na niego dwie kamery (jedna obsługiwana przez lokalną telewizję). Był też fotoreporter, który robił zdjęcia w dużym zbliżeniu. Zaprotestowałam, gdyż nie wyrażałam zgody na utrwalanie moich wystąpień i wykorzystywanie wizerunku. Wtedy usłyszałam, że muszą dokumentować spotkania i że powstanie z nich kilkuminutowy film – pisze pani Kinga. – Czy gmina ma prawo wykorzystać nagranie z moim udziałem do swoich działań? Czy nie powinna zapytać mnie o zgodę? Czy podczas imprez lokalnych ich uczestnicy powinni być pytani, czy życzą sobie, by zdjęcia z ich udziałem były wykorzystywane – zastanawia się czytelniczka
/>
Wizerunek człowieka jest dobrem osobistym prawnie chronionym. Oznacza to, że bez zgody osoby zainteresowanej nie można go rozpowszechniać, a więc zamieszczać na stronie internetowej, rozsyłać e-mailem lub SMS-em, wywieszać, używać na plakatach lub w kalendarzach, emitować nagrania. Zgodnie z ustawą o prawie autorskim regulującą sprawy wizerunku, zezwolenia (zgody) nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wykonano go w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych, samorządowych, a także wtedy, gdy osoba jest jedynie szczegółem krajobrazu, publicznej imprezy czy zgromadzenia. Zgoda także nie jest potrzebna jeśli np. filmik z naszym udziałem będzie służył wyłącznie do celów prywatnych.
Polskie prawo nie podaje dosłownej definicji wizerunku, ale z orzecznictwa sądowego wynika, że jest on przedstawieniem za pomocą środków plastycznych rozpoznawalnej podobizny danej osoby (lub osób). Wizerunkiem jest zatem fotografa, film, portret malarski albo rysunek przedstawiający konkretnego człowieka. Ważne są cechy czysto anatomiczne konkretnej osoby, zwłaszcza rysy twarzy, postura, charakterystyczny wzrost, muskulatura, a nawet tatuaż, niekiedy także charakterystyczne cechy ubioru lub zachowania. Wizerunkiem będą wszystkie elementy, które pozwalają na identyfikację konkretnej osoby i konkretyzację jej obrazu umożliwiającą rozpowszechnianie. Bez wątpienia jest nim sfilmowanie osoby w celu późniejszego rozpowszechnienia, nawet jeśli służy to celom dokumentalnym.
Jeśli nasz wizerunek jednak ukaże się, możemy domagać się zakazu rozpowszechniania go, usunięcia ze stron internetowych (np. portali społecznościowych), emisji telewizyjnej itp. Mamy także prawo domagać się przeprosin, a także zadośćuczynienia, którego wysokość ustali sąd.
OPINIA EKSPERTA
Rozpowszechnianie wizerunku co do zasady wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wymienia jednak sytuacje, w których uzyskanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane. Zgoda taka nie jest potrzebna m.in. jeżeli wizerunek stanowi jedynie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawionej całości. Co to oznacza? Tylko tyle, że w przypadku jego usunięcia nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia bądź panoramy. Jeżeli natomiast przy okazji imprezy publicznej utrwalono portret konkretnej osoby, to rozpowszechnianie utrwalonego w ten sposób wizerunku tej osoby wymaga jej zgody. Podobnie jak w przypadku rozpowszechniania wizerunku wykadrowanego z większego ujęcia, a utrwalonego w związku z imprezą publiczną, jak również w przypadkach, kiedy wizerunek danej osoby lub osób jest elementem kluczowym całego zdjęcia.
Organizator imprezy publicznej powinien zatem zadbać, aby zgodę taką uzyskać. Przykładowo, jeżeli przewidział wcześniejszą rejestrację lub zgłoszenie uczestników, zgodę taką może dostać poprzez zawarcie w formularzu rejestracyjnym lub zgłoszeniowym odpowiedniego oświadczania o wyrażeniu zgody na rozpowszechnianie wizerunku utrwalonego podczas tej imprezy. Oświadczenie takie może być również wyrażone w sposób dorozumiany poprzez samo uczestnictwo danej osoby w imprezie publicznej. Istotne jest jednak, aby uczestnicy wiedzieli o tym, że wzięcie w niej udziału jest równoznaczne z wyrażeniem zgody. Informacja o wykorzystaniu wizerunku może być zawarta w regulaminie wydarzenia, który powinien być udostępniony w taki sposób, aby uczestnicy mogli zapoznać się z jego treścią. Przykładowo może on być umieszczony w widocznym miejscu na terenie imprezy (np. w postaci afiszu przy bramie wejściowej). Nie ma również przeszkód, aby regulamin umieścić na stronie internetowej lub profilu organizatora na portalu społecznościowym, z pomocą których dana osoba może zgłosić swój udział w imprezie.
W przedstawionym przypadku wizerunek czytelniczki nie powinien być rozpowszechniany, jeżeli nie wyraziła ona na to zgody. Warto sprawdzić, czy w dokumentacji uczestnictwa w tym spotkaniu nie znajdował się zapis o tym, że spotkania będą rejestrowane przy użyciu kamery z jednoczesnym wyrażeniem zgodę na rozpowszechnienie utrwalonego tym sposobem wizerunku, np. w celach informacyjnych czy promocyjnych. Jeśli takiego oświadczenia czytelniczka nie złożyła, to jej postępowanie na spotkaniu dyskusyjnym było właściwe.
Podstawa prawna
Art. 81 ust. 2 pkt 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 666).