Czy i na jakich warunkach można uzyskać decyzję zabudowy użytków rolnych klasy III halami biurowo-magazynowymi w sytuacji, gdy dany obszar nie jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego?
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1205 ze zm.) w przypadku zmiany przeznaczenia użytków rolnych klas I–III na cele nierolnicze konieczna jest zmiana przeznaczenia gruntu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Każda zmiana przeznaczenia gruntów rolnych klas I–III wymaga uzyskania uprzedniej zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Reguluje to art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy.
Decyzja ministra rozstrzyga o uprawnieniach gminy w tym zakresie. Wniosek wszczynający postępowanie o wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych składa wójt (burmistrz, prezydent miasta). Właściciel terenu, którego wniosek dotyczy, nie jest stroną tego postępowania.
Jak zaznaczył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 lutego 2014 r. (sygn. akt II OSK 2995/13), udział wójta wynika ze ścisłego związku postępowania w sprawie udzielenia zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych z procedurą planistyczną. Zdaniem NSA postępowanie w sprawie o uzyskanie zgody dotyczy gruntów rolnych jako takich, często o znacznym obszarze, a nie poszczególnych nieruchomości rolnych znajdujących się na obszarze objętym wnioskiem wójta.
Poza tym cel i zakres tego postępowania nie wymagają dokonywania ustaleń dotyczących stanu prawnego nieruchomości i co do tego, kto jest właścicielem lub wieczystym użytkownikiem poszczególnych nieruchomości.
Minister podejmuje jedynie decyzję, czy gmina może skorzystać ze swoich uprawnień planistycznych. O tym, czy faktycznie skorzysta, decyduje wójt (burmistrz, prezydent miasta). Należy jednak pamiętać, że gmina może nie skorzystać z przyznanego jej uprawnienia, odstępując od przeznaczenia w planie miejscowym gruntów rolnych na cele nierolnicze (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 28 maja 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 70/14).
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych przewiduje wyjątki od obowiązku uzyskania zgody ministra. Zgodnie z przepisami takiej zgody nie wymaga zmiana przeznaczenia, jeżeli połowa powierzchni każdej zwartej części gruntu zawiera się w obszarze zwartej zabudowy, grunty położone są w odległości nie większej niż 50 metrów od granicy najbliższej działki budowlanej, nie dalej niż 50 metrów od drogi publicznej, a ich powierzchnia nie przekracza 0,5 hektara. Wszystkie te warunki powinny być spełnione łącznie. Wniosek o dokonanie zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego, którym jest objęty grunt podlegający odrolnieniu, składa się na ręce wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Procedura zmiany planu przestrzennego odbywa się w takim samym trybie, w jakim jest on uchwalany. Rada gminy musi podjąć w tym zakresie stosowną uchwałę po stwierdzeniu, że plan w proponowanym kształcie nie będzie naruszał ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.