Zniesienia współwłasności działki, domu, mieszkania lub innej nieruchomości można dokonać notarialnie lub sądowo. U notariusza będzie drożej, ale za to szybciej. W sądzie będzie taniej, ale wolniej. Oczywiście, nie każda nieruchomość może być podzielona, np. z powodu jej charakteru lub nieznacznej wielkości. W przypadku konfliktu współwłaścicieli sąd może dokonać fizycznego podziału, przyznać nieruchomość jednemu lub niektórym współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty pozostałych albo może zarządzić sprzedaż tejże i podział uzyskanej sumy pomiędzy uprawnionych.

Współwłasność działki, domu, mieszkania lub innej nieruchomości może być zniesiona przez sąd lub na wniosek któregokolwiek ze współwłaścicieli. Sprawy dotyczące współwłasności zostały uregulowane w kodeksie cywilnym (kc) w artykułach 195-221. Kodeks ten stanowi, że: "Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości."

U notariusza

Zniesienie współwłasności nieruchomości wymaga sporządzenia aktu notarialnego. W nim notariusz umieści zasady podziału w zależności od ustaleń poczynionych przez zainteresowanych. W akcie znajdą się również wzajemne rozliczenia. Notariusz założy również nieruchomościom księgi wieczyste, jeśli ich nie miały, lub dokona wpisów nowych właścicieli, w już istniejących. Może zaistnieć konieczność dokonania wyceny nieruchomości - dla celów podatkowych.

Czytaj także: Jak przepisać nieruchomość na dziecko? >>>

W sądzie

Jeżeli pomiędzy współwłaścicielami jest konflikt, który uniemożliwia polubowne zniesienie współwłasności, każdy z nich może domagać się od sądu zniesienia współwłasności. W zależności od charakteru nieruchomości i ilości współwłaścicieli, a także ich możliwości finansowych, sąd może dokonać podziału na trzy podstawowe sposoby:

  • fizyczny podział nieruchomości (np. działki)
  • przyznania nieruchomości określonemu współwłaścicielowi lub współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty pozostałych
  • sprzedaż rzeczy objętej współwłasnością i podział uzyskanej sumy

Od razu należy wyjaśnić, że nieruchomości rolne są szczególnie traktowane i zniesienie współwłasności w takim przypadku następuje z uwzględnieniem nie tylko kodeksu cywilnego, ale również ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.

Czytaj także: Jakie obowiązki ma właściciel budynku i posesji? >>>

W trakcie prowadzonego postępowania sąd powinien nakłaniać uczestników do dokonania zgodnego podziału. Jeżeli tak się nie stanie sąd dokona fizycznego podziału rzeczy. Stanie się tak jedynie w przypadku, gdy taki podział okaże się możliwy oraz zgodny z prawem. W innej sytuacji sąd powinien albo przyznać rzecz jednemu z uczestników albo też zarządzić sprzedaż rzeczy.

Czytaj także: Remontujesz lub budujesz? Donos sąsiada może sprowadzić nadzór budowlany >>>

Jak sporządzić wniosek do sądu?

Wniosek o zniesienie współwłasności składa się w sądzie rejonowym właściwym miejscowo ze względu na położenie danej nieruchomości. We wniosku należy podać dane osobowe i PESEL wnioskodawcy oraz uczestników postępowania (współwłaścicieli). Ponadto należy też wskazać, jaka jest wartość przedmiotu sprawy. Przepisy dotyczące przebiegu procedury sądowej zniesienia współwłasności znajdują się w kodeksie postępowania cywilnego (kpc), w szczególności w art. 617-625. Zgodnie z kpc, we wniosku o zniesienie współwłasności należy dokładnie określić rzecz mającą ulec podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności.

Czytaj także: Mediacja w sprawie cywilnej. Jak to działa i ile kosztuje? >>>

Dowodem na to, że jesteśmy współwłaścicielem danej nieruchomości może być np. wypis z księgi wieczystej lub z ewidencji gruntów (musi być aktualny), akt notarialny lub akt własności ziemi. Do wniosku można załączyć także wszelkie inne istotne dokumenty dotyczące np. przenoszenia własności danej nieruchomości czy umowy między współwłaścicielami co do danej nieruchomości.

Koszty sądowe

Wniosek do sądu o zniesienie współwłasności należy opłacić kwotą w wysokości 1000 zł. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt zniesienia współwłasności, wówczas pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych. Wniosek o wpis w księdze wieczystej prawa własności na podstawie dokonanego już zniesienia współwłasności należy opłacić kwotą 150 zł (niezależnie od liczby udziałów). Z kolei wniosek do sądu o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności kosztuje 1000 zł opłaty sądowej, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych.

Czytaj także: Za co działkowiec może zostać ukarany? >>>

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, w szczególności art. 195-221 (zobacz tekst ujednolicony)

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego., w szczególności art. 617-625 (zobacz tekst ujednolicony)

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych