Subskrybuj nas na Youtube
Od 1 kwietnia część spółek prawa handlowego będzie mogła robić wpisy w Krajowym Rejestrze Sądowym przy wykorzystaniu internetu. Żeby jednak skorzystać z ułatwień, najpierw trzeba spełnić wiele warunków, m.in. spółka będzie musiała być zarejestrowana drogą elektroniczną.
Z początkiem kwietnia w życie wchodzą bowiem przepisy, które miały półtoraroczne vacatio legis. Chodzi o uchwaloną 28 listopada 2014 r. ustawę o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 4). Ta cześć nowelizacji, która zacznie obowiązywać za dwa tygodnie, dotyczy bieżącego funkcjonowania wybranych spółek osobowych: jawnej oraz komandytowej, a także spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które utworzono za pomocą wzorca umowy. Wykorzystanie wzorców od przeszło roku pozwala zakładać spółki przez internet za pośrednictwem specjalnego systemu teleinformatycznego Ministerstwa Sprawiedliwości (ekrs.ms.gov.pl). Od 1 kwietnia 2016 r. tą samą drogą będzie można zmieniać umowę spółki, a nawet zarejestrować uchwałę o rozwiązaniu takiego podmiotu gospodarczego.
Gorset dla nowoczesnych wspólników
Niestety opisywane poszerzenie katalogu spraw rejestrowych spółki, które można załatwić przez internet, dotyczy jedynie podmiotów zawiązanych przy wykorzystaniu podanego wzorca, udostępnionego we wspomnianym e-serwisie resortu sprawiedliwości. Również sama zmiana umowy spółki musi zostać podjęta w oparciu o e-wzorzec.
– Co więcej, możliwość wprowadzenia zmian w umowie spółki przez internet zarezerwowana jest tylko dla podmiotów, których umowa nie tylko została zawarta przy wykorzystaniu wzorca, lecz także nie została później zmieniona w tradycyjny sposób – dodaje Paula Fijałkowska, radca prawny z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.
Wynika to z ograniczeń obecnego systemu informatycznego. Spółka powołana do życia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w oparciu o wzorzec umowy nie musi oczywiście później korzystać z możliwości zgłaszania zmian do KRS przez internet. Może takie zmiany przeprowadzać drogą tradycyjną, korzystając z papierowych formularzy. Tyle że jeśli taka spółka choć raz wykorzysta tradycyjną formę dokonywania zmian w KRS, to później niemożliwy jest powrót do kontaktu drogą elektroniczną. Inaczej mówiąc, zasada jest taka: jeśli spółka chce stale korzystać z możliwości przeprowadzania zmian w internecie – powinna wykazywać się dużą konsekwencją w działaniu.
Nowe wzorce
Wzorce zmieniające mają zostać wkrótce udostępnione w serwisie resortu. Już ukazały się rozporządzenia Ministerstwa Sprawiedliwości w tej sprawie. Najwięcej wzorców – co logiczne, biorąc pod uwagę poziom skomplikowania konstrukcji podmiotów – ustawodawca przewidział dla spółek z o.o. TABELA
Eksperci chłodno oceniają ograniczony katalog wzorców, z których będą mogli korzystać od 1 kwietnia przedsiębiorcy.
– Oczywiste jest, że rozwiązania przewidziane w nowelizacji nie będą przydatne dla przedsiębiorców oczekujących umowy spółki skrojonej na miarę, gdyż nowelizacja przepisów kodeksu spółek handlowych wprowadza ograniczoną liczbę wariantów zmian w umowach spółek. Być może wynika to z pilotażowego charakteru przyjętych rozwiązań. Warto odnotować, że już na etapie prac legislacyjnych postulowano zwiększenie liczby postanowień zmiennych w celu zwiększenia elastyczności wzorców – komentuje mecenas Paula Fijałkowska.
Dodaje, że ministerstwo będzie zapewne poszerzać liczbę dostępnych wzorców. A dzięki temu, że katalog został zawarty w rozporządzeniu, a nie akcie wyższego rzędu, jest możliwość jego szybkiego rozbudowywania w przyszłości według pojawiających się potrzeb.
– Powodzenie opisywanej nowelizacji będzie zależało właśnie w dużej mierze od determinacji Ministerstwa Sprawiedliwości w rozbudowywaniu wzorców umownych o kolejne zapisy oraz rozszerzaniu zakresu zmian w umowach, które mogą być dokonywane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Kierunek zmian jest co do zasady dobry i potrzebny – wskazuje przedstawicielka Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.
– Jednak nie spodziewam się na tym etapie, aby nowelizacja spowodowała, by przedsiębiorcy masowo zaczęli korzystać z jej dobrodziejstw. Wykorzystanie podstawowego wzorca umowy może natomiast stanowić atrakcyjną ofertę dla osób prowadzących działalność gospodarczą polegającą na zbywaniu zarejestrowanych spółek (tzw. shelf companies) – dodaje nasza rozmówczyni.
Oszczędności
Niewątpliwą zaletą korzystania z przywołanych rozwiązań będą oszczędności finansowe. Uchwały podejmowane przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego nie będą bowiem wymagały zachowania formy aktu notarialnego. Ponadto dla umów zawieranych online ustawodawca przewidział niższe opłaty sądowe za wpis do KRS. Opłata w przypadku wpisu nowo zakładanego podmiotu do KRS wynosi jedynie 250 zł zamiast 500 zł. Z kolei przy późniejszych zmianach w umowie zamiast 250 zł spółka zapłaci 200 zł.
Jak skorzystać
W obliczu nadchodzących zmian pojawia się pytanie: jak w praktyce skorzystać z ułatwień.
Prześledźmy to na przykładzie spółki z o.o., której wspólnicy chcą podjąć uchwałę w sprawie zmiany umowy spółki. W takiej sytuacji, co prawda, nie trzeba będzie zwoływać zgromadzenia wspólników, ale pod warunkiem skorzystania z prawa głosu przez wszystkich uprawnionych. Oczywiście wspólnicy muszą skorzystać z ustanowionego rozporządzeniem wzorca. Nie mogą swobodnie wybrać sobie tylko niektórych jego postanowień czy też modyfikować jego ogólnego kształtu (np. poprzez dodawanie własnych zapisów). Rola wspólników ogranicza się do tego, by w systemie teleinformatycznym odpowiednio wypełnić te rubryki we wzorcu, które do wypełnienia przewidział ustawodawca.
Uchwałę w oparciu o wzorzec generuje się na koncie spółki w serwisie ekrs.ms.gov.pl. Prawo głosu wykonuje się wówczas poprzez złożenie przez wspólników elektronicznych oświadczeń w przywołanym serwisie.
● Jednakże dla skuteczności podjęcia uchwał nie będzie wystarczające jedynie utworzenie konta i zalogowanie się do systemu. Konieczne będzie dokonanie autoryzacji złożonych oświadczeń przez wspólników – przypomina mec. Paula Fijałkowska.
Jest to logiczne, ponieważ wspólnicy muszą potwierdzić, że są za przyjęciem uchwały, analogicznie jak to się odbywa podczas głosowania na tradycyjnym zgromadzeniu wspólników.
● Autoryzacji takiej można dokonać w dwojaki sposób: za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub za pomocą profilu zaufanego na elektronicznej platformie usług administracji publicznej (ePUAP). Prostsze jest to drugie rozwiązanie – wskazuje nasza rozmówczyni.
Oznacza to jednak, że wspólnik spółki musi posiadać profil zaufany ePUAP. Ten zaś uzyska po zarejestrowaniu swojego indywidualnego konta w serwisie rządowym epuap.gov.pl i jednorazowym potwierdzeniu tożsamości w wybranym przez siebie urzędzie (ich lista dostępna jest na stronie ePUAP).
● Profil zaufany działa jak odręczny podpis. Właściciel loguje się na stronie epuap.gov.pl, wybiera usługę, którą chce zrealizować, wypełnia wniosek, podpisuje go profilem zaufanym, a następnie wysyła wniosek do KRS – wyjaśnia mec. Fijałkowska.
Innymi słowy, dla skuteczności uchwały wymagane będzie, by oświadczenia o jej podjęciu zostały opatrzone podpisami wspólników potwierdzonymi profilami zaufanymi ePUAP. Następnie na podstawie uchwały jest składany – również drogą elektroniczną – wniosek o wpis zmieniający do KRS. Tak podjęte uchwały są równoważne z uchwałami w formie pisemnej, a umieszcza się je w księdze protokołów spółki w postaci wydruku z systemu teleinformatycznego.
● Warto też odnotować, że nowelizacja przewiduje możliwość podejmowania uchwał w systemie teleinformatycznym także przez inne organy spółki z o.o., jeśli uchwały te podlegają przesłaniu sądowi rejestrowemu w celu ich złożenia w aktach rejestrowych – podsumowuje mec. Fijałkowska.
WAŻNE Uchwałę w oparciu o wzorzec generuje się na koncie spółki w serwisie ekrs.ms.gov.pl. Wspólnicy wykonują prawo głosu, składając elektroniczne oświadczenia i podpisując je za pomocą profilu zaufanego ePUAP.
WAŻNE Zmian poprzez internet będą mogły dokonywać tylko te podmioty, które powstały przy wykorzystaniu informatycznego wzorca udostępnionego w e-serwisie resortu sprawiedliwości.
! Przy umowach zawieranych online mniej zapłacimy za wpis do KRS. Opłata w przypadku wpisu nowo zakładanego podmiotu do KRS wynosi 250 zł zamiast 500 zł. Z kolei przy zmianach w umowie 200 zł zamiast 250 zł.
Tabela Wzorce obowiązujące od 1 kwietnia 2016 r.
| Spółka | Rodzaj wzorca | Podstawa prawna |
| jawna | – uchwała zmieniająca umowę sp. j.,– uchwała o rozwiązaniu sp. j.,– umowa o przeniesieniu praw i obowiązków w sp. j.,– uchwała o zmianie adresu sp. j.,– uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego sp. j. | rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 14 stycznia 2015 r. w sprawie określenia wzorców dotyczących spółki jawnej udostępnionych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2015 r. poz. 68 ze zm.) |
| komandytowa | – uchwała zmieniająca umowę sp. k.,– uchwała o rozwiązaniu sp. k.,– umowa o przeniesieniu praw i obowiązków w sp. k.,– uchwała o zmianie adresu sp. k.,– uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego sp. k. | rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 14 stycznia 2015 r. w sprawie określenia wzorców dotyczących spółki komandytowej udostępnionych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2015 r. poz. 70 ze zm.) |
| z ograniczoną odpowiedzialnością | – uchwała o rozwiązaniu sp. z o.o.,– umowa zbycia udziałów w sp. z o.o.,– uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego sp. z o.o., która nie miała obowiązku (miała obowiązek) poddania badaniu sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta,– uchwała o podziale zysku w sp. z o.o.,– uchwała o pokryciu straty w sp. z o.o.,– uchwała o dobrowolnym umorzeniu udziału w sp. z o.o.,– uchwała o zmianie składu zarządu (rady nadzorczej) sp. z o.o.,– uchwała w sprawie udzielenia zgody na zbycie udziałów w sp. z o.o.,– uchwała w sprawie dalszego istnienia sp. z o.o.,– uchwała o zmianie adresu sp. z o.o.,– uchwała o ustanowieniu oddziału sp. z o.o. | rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 14 stycznia 2015 r. w sprawie określenia wzorców dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnionych w systemie teleinformatycznym(Dz.U. z 2015 r. poz. 69 ze zm.)©? |
/>
Dochodzenie roszczeń cywilnych online – już od jesieni
Od 8 września wchodzą w życie przepisy, które wprowadzają możliwość prowadzenia postępowań cywilnych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Pisma w formie elektronicznej będą mogli wnieść zarówno powód, jak i pozwany, wykorzystując do tego elektroniczne biuro podawcze działające w ramach specjalnego systemu teleinformatycznego
Wchodzące w życie na początku kwietnia zmiany w zakresie wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego to zaledwie początek tegorocznej cyfryzacji spraw, które będzie można załatwić w sądzie powszechnym przez internet.
O wiele dalej idą przepisy, które wchodzą w życie 8 września. Nowelizacja ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.) oznacza rewolucję w zakresie dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej. Jeśli wszystko zacznie funkcjonować zgodnie z planem, to przedsiębiorcy już za niespełna pół roku będą mogli egzekwować swoje prawa względem nierzetelnych kontrahentów bez potrzeby wychodzenia z biura firmy.
Już nie tylko EPU
Do tej pory informatyzacja bardzo nieśmiało wkraczała do polskich sądów. W 2010 r. udało się uruchomić elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU), popularnie zwane e-sądem, a prowadzone przez XVI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego w Lublinie.
Za pośrednictwem serwisu e-sad.gov.pl można dochodzić bezspornych roszczeń, np. zapłaty z tytułu nieuregulowanej terminowo faktury za powtarzalne świadczenia realizowane przez przedsiębiorcę na rzecz kontrahenta. E-sąd wystawi wtedy tytuł wykonawczy, który po opatrzeniu go klauzulą wykonalności jest podstawą dla komornika do prowadzenia przymusowej egzekucji.
Praktyka pokazuje jednak, że nawet niewiele odbiegające od schematu przypadki są przez e-sąd tratowane jako niedające podstaw do wystawienia nakazu zapłaty i w związku z tym są kierowane na drogę tradycyjnego postępowania cywilnego. A to oznacza znaczne wydłużenie dochodzenia roszczeń, ponieważ przekazanie sprawy przez e-sąd do sądu właściwości ogólnej trwa z reguły kilka miesięcy. Paradoksalnie więc skorzystanie z e-sądu – w sytuacji gdy się okaże, że sprawa jest zbyt skomplikowana – potrafi znacznie przeciągnąć załatwienie sprawy.
Za kilka miesięcy ma się to zmienić. Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z 10 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311 ze zm.) wprowadza od 8 września 2016 r. możliwość prowadzenia postępowań cywilnych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.
Zmiany można określić rewolucyjnymi, bo choć w dużej mierze dotyczą kwestii technicznych, to odejście od wymiany korespondencji na linii sąd – powód, sąd –pozwany w formie tradycyjnych listów, jako jedynej dopuszczalnej metody, stanowi swego rodzaju przewrót w sprawach cywilnych.
Po zmianach postępowanie cywilne będzie mogło być prowadzone przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego. Pisma w formie elektronicznej będą mogli wnieść zarówno powód, jak i pozwany, wykorzystując do tego elektroniczne biuro podawcze działające w ramach specjalnego systemu teleinformatycznego. Zmiany obejmą wszystkie sądy powszechne.
Ale uwaga: ustawodawca zdecydował się wprowadzić długi, aż trzyletni okres przejściowy. W tym czasie poszczególne sądy powinny dostosować się do zmian. Możliwość złożenia pism drogą elektroniczną ma zacząć obowiązywać najpóźniej 8 września 2019 r. W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad udostępnieniem sądom wspomnianego systemu teleinformatycznego. OPINIA Z kolei pytani przez nas prawnicy przewidują, że w praktyce uruchamianie elektronicznych biur podawczych będzie się odbywało stopniowo w kolejnych regionach kraju – według granic właściwości sądów apelacyjnych. ROZMOWA, S. C36 Oznacza to, że może wystąpić sytuacja, w której w wybranych rejonach kraju przedsiębiorcy jeszcze w tym roku skorzystają z dobrodziejstw opisywanej nowelizacji przepisów, podczas gdy inni – będą musieli na to poczekać nawet trzy lata.
Przygotowania: przyda się profil ePUAP
Czy przedsiębiorca, który chce dochodzić swoich roszczeń względem nierzetelnego kontrahenta na drodze sądowej, powinien w jakiś szczególny sposób przygotować się do wejścia w życie opisywanej nowelizacji? Na szczęście odpowiedź na tak postawione pytanie brzmi: nie, nie wymaga to szczególnych przygotowań. Jedyne, czego będzie potrzebował, to profil zaufany ePUAP – resztę instrumentów zapewnią sądy.
Profil ePUAP będzie służył do podpisywania pism wnoszonych w postępowaniu drogą elektroniczną. W przypadku przedsiębiorców działających jako osoby prawne takie narzędzie muszą posiadać przedstawiciele firmy uprawnieni do działania w jej imieniu. Profili nie tworzy się bowiem dla osób prawnych jako takich. Oczywiście profilu nie trzeba będzie mieć, gdy posiada się bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany za pomocą ważnego certyfikatu, ale, jak wiadomo, nie jest to popularny instrument, szczególnie wśród małych przedsiębiorców. To dobrze, że ustawodawca informatyzując procedurę cywilną, sięga po sposób weryfikacji tożsamości obywateli znany dotychczas z procedur administracyjnych. Dzięki temu znaczenie profili zaufanych ePUAP wzrasta. Jeśli więc przedsiębiorca nie korzystał do tej pory z tego rozwiązania – to już teraz powinien pomyśleć o zmianie tego podejścia. Z wyrobieniem profilu nie trzeba bowiem czekać do wejścia w życie zmian w procedurze cywilnej.
Pełna informatyzacja
Drogą elektroniczną będzie można wnosić do sądu pisma w toku całego postępowania cywilnego, a więc począwszy od sporządzenia pozwu aż po odbiór wyroku. Po 8 września 2016 r. domyślna nadal pozostanie jednak tradycyjna droga wymiany pism na linii sąd - strona postępowania. Jeśli chce się korzystać z formy elektronicznej, niezbędne będzie uprzednie, a nie następcze, złożenie oświadczenia woli za pośrednictwem systemu teleinformatycznego sądów, który zostanie uruchomiony do obsługi elektronicznych postępowań. Na razie taki system nie został uruchomiony. W toku prac legislacyjnych nad opisywanymi zmianami podkreślano, że powinien on przypominać system znany z e-sądu (EPU).
Co istotne: jeśli wybierze się drogę elektronicznej korespondencji, to kolejne pisma w sprawie również będą musiały być pod rygorem bezskuteczności wnoszone do sądu przez internet.
Trzeba również pamiętać, że również w ten sposób sąd będzie doręczał swoje pisma adresowane do powoda. Zgodnie ze znowelizowanym art. 1311 kodeksu postępowania cywilnego (co ciekawe – obowiązującym już od 1 kwietnia br.) elektroniczne potwierdzenie odbioru będzie wytwarzane po doręczeniu, a w przypadku nieodebrania pisma – po upływie 14 dni od daty umieszczenia pisma w systemie teleinformatycznym. Zatem jeśli adresat nie odbierze pism e-sądowych w określonym terminie, to zostanie zastosowana nowa instytucja w polskim prawie – fikcja doręczenia elektronicznego (patrz rozmowa z mec. Przemysławem Barchanem).
Analogicznie ma się sytuacja w przypadku przedsiębiorców, którzy zostaną pozwani. Oni również od 8 września będą mogli założyć konto w systemie teleinformatycznym i złożyć sądowi oświadczenie o chęci otrzymywania korespondencji w sprawie drogą elektroniczną.
Nowoczesna forma komunikacji z sądem cywilnym będzie co do zasady oparta na zasadzie dobrowolności. Całkiem możliwa jest więc sytuacja, w której jedna ze stron porozumiewa się z sądem drogą elektroniczną, podczas gdy druga pozostaje przy tradycyjnej poczcie.
Podpis z e-sądu nieprzydatny
Pismo procesowe wnoszone za pośrednictwem systemu teleinformatycznego dla swojej ważności będzie wymagało opatrzenia go bezpiecznym podpisem elektronicznym albo wspomnianym wcześniej podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Na tę okoliczność nie będzie można wykorzystać podpisu elektronicznego, który dziś jest nadawany w ramach wnoszenia spraw w e-sądzie. I co ważne – po zmianach ten odrębny podpis w przypadku elektronicznych postępowań upominawczych w e-sądzie ma pozostać.
Datą wniesienia pisma będzie moment jego wprowadzenia do systemu teleinformatycznego.
Dowody też online
W postępowaniu cywilnym dowody będą składane jako załączniki do pozwu przesyłanego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ale uwaga: wymagane będzie ich poświadczenie.
W jaki zatem sposób po zmianach powód będzie mógł potwierdzić dowody w postępowaniu cywilnym prowadzonym drogą elektroniczną?
W przypadku gdy strona będzie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, to zgodnie z art. 129 par. 21 kodeksu postępowania cywilnego adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa będzie mógł poświadczyć odpis oryginału w sposób elektroniczny. Do poświadczenia dojdzie z chwilą wprowadzenia dokumentu do systemu teleinformatycznego.
Z kolei strona występująca bez pełnomocnika będzie mogła poświadczyć elektronicznie dokument u notariusza, który opatrzy go podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Elektroniczne – także odbieranie pism
Na pismo z sądu strona postępowania nie będzie musiała czekać na poczcie, ale odbierze je na koncie użytkownika w systemie teleinformatycznym. Datą doręczenia elektronicznego będzie moment zalogowania się w systemie, a więc zapewne zostanie zastosowane rozwiązanie znane z elektronicznego postępowania upominawczego. Logując się do e-sądu, użytkownik otrzymuje komunikat, że w określonej zakładce czeka na niego pismo z sądu. To, czy użytkownik zapozna się z jego treścią – pozostaje jego sprawą. Niemniej jednak zalogowanie się w systemie zostanie automatycznie zapisane jako moment doręczenia. W przypadku doręczeń nie będą miały, co oczywiste, zastosowania ograniczenia doręczeń w porze nocnej czy też w dni ustawowo wolne od pracy. W przypadku braku odbioru pisma zostanie ono uznane za doręczone po upływie 14 dni od umieszczenia go w systemie, o czym była mowa wcześniej.
W przypadku gdy dane pismo sądowe zostanie utrwalone w systemie teleinformatycznym, a strona postępowania nie będzie korzystała z doręczeń elektronicznych, to drogą pocztową dostanie nie odpis np. orzeczenia, ale wydruk tego dokumentu z wspomnianego systemu.
Wydruk, podobnie jak dziś dokumenty samodzielnie pobrane z serwisu KRS, będzie miał cechy umożliwiające weryfikację jego autentyczności. Dzięki temu wydruk będzie miał taką moc, jak każdy tradycyjny dokument wydany przez sąd.
19 mln zł tyle maja wyniesc nakłady na budowe, wdrozenie i utrzymanie systemu teleinformatycznego słuzacego do elektronicznej obsługi postepowan cywilnych
800 tys. zł tyle docelowo rocznie maja wynosic wydatki na utrzymanie wspomnianego systemu
122 mln złtyle rocznie wynosza koszty wymiany tradycyjnej korespon-dencji pocztowej pomiedzy sadami rejonowymi i okregowymi a profesjonalnymi pełnomocnikami (dane za 2012 r.)
Zródło: Ministerstwo Sprawiedliwosci, uzasadnienie projektu nowelizacji kodeksu postepowania cywilnego
! W sytuacji, gdy powód wybierze kontakt drogą elektroniczną, a pozwany się na to nie zdecyduje – to sąd będzie musiał sporządzić odpis pozwu dla pozwanego, by mu go doręczyć w formie tradycyjnej jako wydruk pozwu z systemu teleinformatycznego wraz z załącznikami. Do tej pory ciężar ten spoczywał na powodzie.
! Drogą elektroniczną będzie można wnosić do sądu pisma w toku całego postępowania cywilnego, a więc począwszy od sporządzenia pozwu aż po odbiór wyroku.
RAMKA 1
Cyfryzacja w sądach potrzebna
O tym, że informatyzacja procesów sądowych jest potrzebna, najlepiej świadczą liczby. Uruchomione w 2010 r. elektroniczne postępowanie upominawcze (tzw. e-sąd) cieszy się dużą popularnością, co potwierdza, że jeśli ustawodawca stworzy wygodny i łatwo dostępny instrument załatwiania spraw sądowych, to ludzie będą z niego chętnie korzystać. Już w pierwszym roku po uruchomieniu do e-sądu wpłynęło prawie 700 tys. spraw. Obecnie jest to ponad 3,5 razy więcej – prawie 2,5 mln wnoszonych spraw rocznie. INFOGRAFIKA S. C35 ©?
RAMKA 2
Wideokonferencja na rozprawie
Obecnie posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym, a poza nim tylko wtedy, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenia kosztów.
Po 8 września te przepisy zostaną nieco zliberalizowane. Otóż przewodniczący będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość. W takim przypadku, uczestnicy postępowania będą mogli brać udział w posiedzeniu przebywając w budynku innego sądu i tam dokonywać czynności procesowych. W takim przypadku przebieg czynności procesowych transmituje się z sali sądu prowadzącego postępowanie do sądu, w którym przebywają uczestnicy sprawy oraz odwrotnie.
„Celem zmian jest zracjonalizowanie i obniżenie kosztów stawiennictwa uczestników postępowania na posiedzeniach jawnych” – czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji. ©?
KOMENTARZ EKSPERTA
/>
Zgodnie z ustawą z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw nowe przepisy wejdą w życie 8 września 2016 r., przy czym wykonanie ustawowego obowiązku w zakresie świadczenia usług elektronicznego postępowania cywilnego nastąpi zgodnie z przepisami w okresie trzech lat od wejścia w życie ustawy, czyli licząc od września 2016 r., i będzie uzależniony od możliwości technicznych sądu. We wrześniu 2019 r. sądy powszechne powinny być już w pełni przygotowane pod względem technicznym (zarówno w kwestii budowy oprogramowania, jak i zapewnienia odpowiedniej infrastruktury) na zapewnienie dwustronnej komunikacji obywateli z sądami powszechnymi za pośrednictwem specjalnego systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.
Obecnie w Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad przygotowywaniem odpowiedniej funkcjonalności systemu teleinformatycznego, który spełni wymagania ustawowe i zapewni dwustronną komunikację obywateli z sądami powszechnymi w ustawowym terminie trzech lat od wejścia w życie ww. ustawy. Na obecnym etapie prac nie można jeszcze przesądzić o przyjęciu docelowego rozwiązania informatycznego.
Zmiany również w e-sądzie
Od 8 września wprowadzone będą też zmiany w prawie usprawniające działalność e-sądu. Pojawi się m.in. możliwość złożenia przez powoda wniosku o umorzenie postępowania – np. gdy okaże się, że nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty
Wchodząca za niespełna pół roku nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego nie tylko wprowadza cyfrową rewolucję w tradycyjnym postępowaniu, lecz także modyfikuje regulacje dotyczące przywoływanego już wielokrotnie e-sądu.
Łatwiej cofnąć
Obecnie e-sąd, jeżeli nie widzi podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, przekazuje sprawę do sądu właściwości ogólnej. Gdy w takiej sytuacji powód nie chce kontynuować sprawy na gruncie tradycyjnego postępowania cywilnego, bo uzna, że np. ze względu na wysokość dochodzonych roszeń jest to nieefektywne, może cofnąć pozew, dzięki czemu sprawa jest umarzana. Co ważne, może to zrobić, wysyłając pismo procesowe do e-sądu, zanim uprawomocni się postanowienie o przekazaniu sprawy do zwykłego sądu. Często się jednak zdarza, że zainteresowany nie mieści się w terminie, a wówczas może cofnąć pozew dopiero na etapie tradycyjnego postępowania, co znacząco przedłuża zamknięcie sprawy.
Od września będzie prościej. Zakładając sprawę przed e-sądem, powód będzie mógł złożyć wniosek o umorzenie postępowania, w przypadku gdy nie będzie podstaw do wydania nakazu zapłaty albo gdy pozwany złoży sprzeciw od nakazu. Dzięki temu e-sąd odmawiając wydania nakazu, jednocześnie zakończy sprawę bez konieczności wysyłania przez powoda dodatkowych pism.
Opłaty doregulowane
Ustawodawca postanowił również jednoznacznie rozstrzygnąć kwestię kosztów sądowych, w przypadku gdy sprawa z e-sądu, gdzie obowiązują obniżone stawki opłat sądowych, trafia na grunt tradycyjnego postępowania cywilnego, gdzie mają zastosowanie normalne wysokości opłat. Czy w takiej sytuacji powód powinien pokrywać różnicę? Do tej pory kwestia ta była przedmiotem sporu, przez lata zapadały sprzeczne orzeczenia.
Od 8 września 2016 r. w razie gdy sprawa trafi z EPU do sądu właściwości ogólnej wskutek sprzeciwu wniesionego przez pozwanego od wydanego w e-sądzie nakazu zapłaty, powód nie będzie wnosił opłaty uzupełniającej od pozwu.
W przypadku gdy to sam e-sąd nie znajdzie podstaw do wystawienia nakazu, choćby dlatego, że stan faktyczny sprawy jest zbyt skomplikowany i konieczne jest zbadanie dowodów, i postanowi o przekazaniu sprawy do tradycyjnego sądu, to powód będzie zobowiązany do uregulowania opłaty uzupełniającej pod rygorem umorzenia postępowania.
WAŻNE Od 8 września 2016 r., w przypadku gdy sprawa trafi z EPU do sądu właściwości ogólnej wskutek sprzeciwu wniesionego przez pozwanego od wydanego w e-sądzie nakazu zapłaty, powód nie będzie wnosił opłaty uzupełniającej od pozwu.
E-rewolucja w sądach hipotecznych jednak poczeka
Już 1 kwietnia wpisy do ksiąg wieczystych trafiać miały do sądów drogą elektroniczną. W ten sam sposób miały być zakładane księgi. Prawo do elektronicznego przesyłania wpisów zyskać mieli notariusze, a także komornicy i naczelnicy urzędów skarbowych. Tyle że wszystko wskazuje, że ta rewolucja w ostatniej chwili zostanie przesunięta o kilka miesięcy
Zbliżające się ułatwienia w zakresie komunikacji z sądem w trakcie postępowania cywilnego nie są jedynymi nowymi regulacjami w zakresie informatyzacji procedur sądowych.
Już 1 kwietnia 2016 r. ma zacząć obowiązywać art. 6264 kodeksu postępowania cywilnego, zmieniony przez nowelę tej ustawy z 15 stycznia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 218), który stanowi, że notariusz, komornik oraz naczelnik urzędu skarbowego działający jako administracyjny organ egzekucyjny mają obowiązek składać wnioski o wpis do księgi wieczystej wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Inaczej mówiąc, elektroniczna droga ma stać się dla nich jedynym sposobem wnoszenia wniosków o wpis do księgi.
Wniosek w takiej sytuacji będzie musiał być opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Zgodnie z nowo dodanym art. 6264 par. 2 i 3 do wniosku dołącza się dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej, jeżeli zostały sporządzone w postaci elektronicznej. Natomiast dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej, które nie są sporządzone w postaci elektronicznej, notariusz, komornik oraz naczelnik urzędu skarbowego działający jako administracyjny organ egzekucyjny przesyła sądowi właściwemu do prowadzenia księgi wieczystej w terminie trzech dni od dnia złożenia wniosku o wpis.
Zmiany te nie będą miały jednak wpływu na tych przedsiębiorców, którzy samodzielnie składają do sądu wniosek o dokonanie wpisu w księgach wieczystych. W ich przypadku nadal będzie możliwe złożenie takiego dokumenty w tradycyjnej, a więc papierowej formie przy wykorzystaniu dostępnych w sądach formularzy. Według szacunków ministerstwa 80 proc. wniosków w sprawach wieczystoksięgowych składają jednak notariusze, komornicy i urzędy skarbowe.
Ukrócić nielegalny proceder
To kolejny etap informatyzacji sądów hipotecznych. W ten sposób ustawodawca umacnia postępującą informatyzację postępowań wieczystoksięgowych.
Nowe przepisy – jak wynika z uzasadnienia do noweli ustawy – mają poprawić bezpieczeństwo obrotu prawnego. Chodzi m.in. o ukrócenie praktyki polegającej na kilkakrotnej sprzedaży tej samej nieruchomości różnym nabywcom przez nieuczciwych sprzedawców. Proceder jest możliwy w czasie, gdy informacja o zmianie właściciela domu, mieszkania czy też działki nie jest jeszcze ujawniona w księdze wieczystej. Obecnie, przy tradycyjnej drodze, zwykle mija od kilku do kilkunastu dni od momentu wysyłki wniosku do dokonania wpisu. W takiej sytuacji powstaje zatem ryzyko, że oszust sprzeda nieruchomość po raz kolejny. Po zmianach – jeśli wniosek o wpis do księgi wpłynie internetową drogą do sądu – natychmiast pojawi się o nim wzmianka w księdze wieczystej.
Przełożenie niewykluczone
Na dwa tygodnie przed planowanym wejściem opisywanych zmian w życie pojawiło się ryzyko ich przesunięcia w czasie. Kilka dni temu do Sejmu trafił bowiem projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. Przekłada on wejście w życie tego etapu reformy postępowania wieczystoksięgowego z 1 kwietnia na 8 września 2016 r. – wtedy, kiedy wejdą w życie inne zmiany związane z cyfryzacją postępowań przed sądami powszechnymi.
W opinii składających wniosek posłów Prawa i Sprawiedliwości wprawdzie system teleinformatyczny mający obsługiwać przyjmowanie elektronicznych wniosków o wpis do ksiąg wieczystych jest już gotowy i można za jego pośrednictwem składać wnioski online, ale pojawiły się obawy, że potrzebuje on jeszcze dodatkowych testów. „Krajowa Rada Notarialna zgłasza zastrzeżenia do działania systemu oraz wskazuje na zbyt krótki czas na gruntowne przygotowanie się do składania sformalizowanych wniosków o wpis w księdze wieczystej za pomocą systemu teleinformatycznego” – czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Podstawa prawna
Art. 10 par. 4, art. 231 par. 4, art. 401, art. 58 par. 2, art. 1061 par. 4, art. 180 par. 2, art. 188 par. 4, art. 208 par. 9-11, art. 2401, art. 248 par. 3, art. 255 par. 4, art. 2591, art. 270 pkt 2 ustawy z 15 września 200 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.) - w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2016 r.
Art. 68, 89, 125, art. 126 par. 3, art. 128 par. 2, art. 129 par. 21, art. 130 par. 6-8, art. 1311, art. 132, 140, 151, art. 165 par. 4, art. 50532 par. 4, art. 50533 par. 3, art. 50534 par. 3, art. 50536, art. 50537 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego - w brzmieniu obowiązującym od 8 września 2016 r.