Po wprowadzeniu indywidualnych kont ubezpieczonych w ZUS, na których zapisywane są wpływające składki, do zawartych w nich danych i kwot uzyskali dostęp komornicy. Pozwala na to art. 50 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.). Problem jednak polega na tym, że dostęp do tych danych jest odpłatny. ZUS do końca 2015 r. pobierał za informację dotyczącą jednego konta ubezpieczonego lub płatnika opłatę w wysokości 30 zł 40 gr, określoną w rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej. Obowiązujące od nowego roku rozporządzenie MPiPS z października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1701) podniosło stawki do 40 zł 47 gr za dane o jednym koncie płatnika lub ubezpieczonego (za przekazanie ich w formie elektronicznej opłata wynosi 35 zł).

zobacz także:

Opłaty te są obowiązkowe, ale art. 2 ust. 9 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 790) nakazuje uiszczenie ich dopiero po udzieleniu informacji i na wezwanie podmiotu jej udzielającego – w tym przypadku ZUS. Tymczasem nagminną praktyką stało się regulowanie tych opłat po terminie i po wielokrotnym wzywaniu do ich uiszczenia. Wobec tego ZUS zaczął wytaczać komornikom sprawy sądowe o zapłatę należności, żądając również odsetek za zwłokę, liczonych według przepisów prawa cywilnego.

Sprawy te okazały się jednak podwójnie kontrowersyjne. W pierwszej kolejności problematyczne było to, czy sądy w ogóle mogą rozpatrywać takie sprawy; drugim pytaniem było to, czy – nawet w wypadku przyjęcia, że sąd może taką sprawę rozpatrywać – ZUS-owi należą się odsetki, skoro nie łączy go z komornikiem umowa cywilnoprawna, a opłata jest jedynie konsekwencją obowiązków wynikających z przepisów procedury egzekucyjnej.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, rozpatrujący w II instancji sprawę komornika, któremu miejscowy oddział ZUS wytoczył powództwo o zapłatę, przyjął, że ZUS ma prawo do takiej skargi. Uznał jednak, że istnieje poważny problem prawny dotyczący odsetek za zwłokę, i tę kwestię postanowił przedstawić do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

zobacz także:

SN, obradując w składzie 3 sędziów, stwierdził, że opłata za informację udzieloną komornikowi sądowemu przez ZUS nie jest świadczeniem pieniężnym, od którego – w razie opóźnienia z jego spełnieniem – przysługują odsetki ustawowe na podstawie przepisów prawa cywilnego. Tym samym spóźniony komornik obowiązany jest do zapłacenia tylko nominalnej kwoty, bez powiększania jej o odsetki. Dyskusyjne natomiast pozostaje, czy ZUS może wytaczać komornikom sprawy sądowe o opłaty za informację o stanie konta ubezpieczonego lub płatnika. Z opisanej uchwały można jednak wysnuć wniosek, że droga sądowa jest w takich przypadkach dopuszczalna.

ORZECZNICTWO

Uchwała Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2015 r., sygn. akt III CZP 92/15.