Ofiary przestępstw, które nie dostały zadośćuczynienia od sprawcy pobicia lub wypadku drogowego, mają prawo ubiegać się o kompensatę od państwa. Jej kwota może sięgać 12 tys. zł.
Czy mój wniosek zostanie uwzględniony
Kilka lat temu zostałam ciężko pobita w trakcie rozboju. Nie udało mi się wyegzekwować odszkodowania od sprawcy. Czy mogę jeszcze dostać rekompensatę od państwa?
NIE
Przyznaje się ją jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać pokrycia, np. utraconych zarobków od sprawcy przestępstwa, z tytułu ubezpieczenia, ze środków pomocy społecznej albo z innego źródła lub tytułu. Nie ma przy tym znaczenia, czy sprawca został wykryty, oskarżony czy skazany. Kompensatę przyznaje się wyłącznie na wniosek osoby uprawnionej lub prokuratora. Możliwość jego złożenia jest ograniczona w czasie. Należy to zrobić w terminie 2 lat od dnia popełnienia przestępstwa pod rygorem wygaśnięcia uprawnienia do żądania kompensaty. Jeżeli ubiega się o nią osoba najbliższa, ma obowiązek dołączyć do wniosku dokumenty potwierdzające pozostawanie w czasie popełnienia przestępstwa stanowiącego podstawę wniosku na utrzymaniu ofiary, która na skutek tego przestępstwa poniosła śmierć.
Podstawa prawna
Art. 5, art. 8 ust. 4 i 5 ustawy z 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1415 ze zm.).
Czy dostanę również zadośćuczynienie
Skonfliktowany ze mną sąsiad podczas jednej ze sprzeczek złamał mi rękę. Niestety w trakcie postępowania karnego zmarł na chorobę nowotworową. Zamierzam ubiegać się o kompensatę od państwa. Czy we wniosku mogę wskazać także pewną kwotę z tytułu zadośćuczynienia za straty moralne?
NIE
Kompensata jest przyznawana z budżetu państwa w kwocie pokrywającej utracone zarobki, tzn. zwrot pieniędzy, które pokrzywdzony mógłby zarobić, chodząc do pracy, jak również inne środki utrzymania ofiary przestępstwa. Przykładowo, jeżeli pokrzywdzony w wyniku pobicia leżał przez kilka tygodni w szpitalu i nie mógł wyjechać za granicę, gdzie miał podpisany miesięczny kontrakt na pracę, to może otrzymać kwotę, jaką mógł zarobić. Świadczenie refinansuje dodatkowo koszty związane z odpłatnym leczeniem, rehabilitacją i zakupem artykułów, które są niezbędne do powrotu do zdrowia. W przypadku śmierci pokrzywdzonego kompensata może obejmować również koszty związane z jego pogrzebem. Wtedy o refinansowanie może ubiegać się osoba najbliższa, która poniosła takie wydatki.
Podstawa prawna
Art. 3 ustawy z 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1415 ze zm.).
Czy mogę ubiegać się o pieniądze
Moja córka w ubiegłym roku została potrącona samochodem przez nieustalonego dotąd sprawcę, który zbiegł z miejsca zdarzenia. W wyniku wypadku miała złamaną nogę i doznała wstrząśnienia mózgu. Czy państwo w takiej sytuacji pokryje koszty jej leczenia?
TAK
Osoba, która padła ofiarą przestępstwa, doznaje nie tylko krzywdy i strat moralnych, ale także niejednokrotnie i uszczerbku majątkowego. Pokrzywdzeni, którzy na skutek rozboju, pobicia, wypadku drogowego lub innego czynu zabronionego doświadczyli naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia określonych w art. 156 par. 1 lub art. 157 par. 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, mogą się ubiegać o państwową kompensatę w wysokości do 12 tys. zł. Jest to jedna z form wyrównania szkód majątkowych poniesionych w wyniku niektórych przestępstw. Chodzi tutaj przede wszystkim o czyny, których skutkiem jest ciężkie kalectwo lub średni uszczerbek na zdrowiu trwający powyżej 7 dni związany z poważnymi obrażeniami ciała, długotrwałym pobytem w szpitalu, zapadnięciem na nieuleczalną chorobę, oszpeceniem. Na świadczenie od państwa nie mogą liczyć więc ofiary kradzieży, oszustwa lub stalkingu. Jeżeli pokrzywdzony zmarł na skutek przestępstwa, wniosek o kompensatę ma prawo złożyć osoba najbliższa. Uprawnionym jest w takim przypadku małżonek lub osoba pozostająca z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępny (np. rodzic), zstępny (np. dziecko), osoba pozostającą w stosunku przysposobienia. Bliscy mogą się ubiegać o pieniądze od państwa, jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pozostawali na utrzymaniu ofiary, która poniosła śmierć.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1415 ze zm.).
Czy wysokość kompensaty wzrośnie
Słyszałam, że niedługo państwowe wsparcie dla ofiar przestępstw będzie zdecydowanie wyższe. Czy to prawda?
TAK
13 stycznia 2016 r. wchodzi w życie znacząca nowelizacja ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw. Zgodnie z nowymi przepisami kompensata będzie wynosiła nawet 25 tys. zł, a gdy ofiara poniosła śmierć – 60 tys. zł. Jeżeli w sprawie o przyznanie kompensaty sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, będzie mógł w granicach tych kwot zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Rozszerzony zostanie również katalog osób objętych ustawą. Kompensata ma przysługiwać ofiarom czynów zabronionych, a nie tylko przestępstw. Przestępstwami nie są np. czyny zabronione popełnione przez sprawców, którym nie można przypisać winy (gdy sprawca jest nieletni lub niepoczytalny). Nowelizacja wydłuża też termin na złożenie wniosku o kompensatę. Będzie to możliwe w okresie 3 lat od dnia pojawienia się skutków czynu zabronionego, nie później jednak niż 5 lat od dnia jego popełnienia.
Podstawa prawna
Ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1587).
Czy mogę liczyć na wypłatę pieniędzy
W trakcie śledztwa okazało się, że mężczyzna, który mnie pobił, był w pełni niepoczytalny. Czy będę mogła liczyć na kompensatę, jeżeli nie zostanie skazany?
NIE
Zgodnie z art. 31 par. 1 kodeksu karnego sprawca, który z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem (niepoczytalność), nie popełnia przestępstwa. Tymczasem kompensatę mogą otrzymać osoby fizyczne, którym wyrządzono krzywdę na skutek przestępstwa, a nie ogólnie pojętego czynu zabronionego.
Pokrzywdzony może złożyć wniosek o kompensatę, jeżeli czyn był w ogóle przedmiotem postępowania karnego i istnieją dowody na popełnione przestępstwa. Sąd przyznaje ją nie tylko w razie wszczęcia postępowania karnego, ale nawet gdy odmówiono jego wszczęcia z przyczyn przewidzianych w art. 17 par. 1 pkt 4, 5, 8, 10 i 11 kodeksu postępowania karnego. Chodzi o sytuacje, gdy sprawca nie podlega karze, orzecznictwu sądów polskich lub brakuje wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej. Kompensaty nie przyznaje się pomimo wszczęcia postępowania karnego, jeżeli zostało ono następnie umorzone, m.in. z powodu braku dowodów na popełnienie przestępstwa. Podobnie będzie wtedy, gdy wydano wyrok uniewinniający w stosunku do sprawcy.
Podstawa prawna
Art. 7 ustawy z 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1415 ze zm.).
Czy muszę przedstawić zaświadczenia
Prowadzący moją sprawę policjant poinformował mnie o możliwości złożenia wniosku o kompensatę z tytułu strat poniesionych na skutek leczenia po wypadku. Czy w tym celu muszę zgromadzić dokumentację potwierdzającą wydatki?
TAK
Wniosek o kompensatę trzeba złożyć na piśmie do sądu rejonowego miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Powinien zawierać jej dane – imię, nazwisko, obywatelstwo i adres. We wniosku muszą się znaleźć informacje na temat stanu rodzinnego oraz rodzaju i wysokości poniesionych kosztów, a także utraconych zarobków lub innych środków utrzymania. Należy też wskazać miejsce i datę popełnienia przestępstwa stanowiącego podstawę ubiegania się o kompensatę i jego zwięzły opis z podaniem skutków. W piśmie musi się znaleźć także oświadczenie osoby uprawnionej, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej, o nieuzyskaniu odszkodowania lub świadczenia z innych źródeł lub tytułów oraz oświadczenie o znajomości obowiązków związanych z przypadkami, w których konieczny jest zwrot kompensaty. Do wniosku koniecznie trzeba dołączyć odpisy odpowiednich orzeczeń wydanych w postępowaniu karnym, odpisy zaświadczeń lekarskich lub opinii biegłego dotyczących doznania przez ofiarę uszczerbku na zdrowiu oraz inne dokumenty potwierdzające informacje zawarte we wniosku. Formularz wniosku określa rozporządzenie z 7 września 2005 r. w sprawie wniosku o przyznanie kompensaty (Dz.U. z 2005 r. nr 177, poz. 1476).
Świadczenie od państwa jest wypłacane przez sąd rejonowy, który wydał orzeczenie o przyznaniu kompensaty. Organ orzekający musi przelać środki w ciągu miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Wypłata następuje z konta budżetu państwa. Ponieważ kompensata może zostać wypłacona przed uprawomocnieniem się orzeczenia dotyczącego przestępstwa i przestępcy, którego ofiarą był pokrzywdzony, uprawniony do niej musi się liczyć z przypadkami, kiedy będzie musiał zwrócić otrzymane pieniądze.
Podstawa prawna
Art. 12–13 ustawy z 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1415 ze zm.).
Czy złożenie wniosku wiąże się z opłatami
Słyszałam o możliwości złożenia wniosku o państwową kompensatę, która przysługuje ofiarom przestępstw. Czy w związku z tym muszę ponieść jakieś opłaty urzędowe, tak jak przy wniesieniu pozwu?
TAK
Złożenie wniosku wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 40 zł. Powodem jest to, że sprawa o przyznanie kompensaty zalicza się do kategorii spraw cywilnych, co skutkuje zastosowaniem do niej przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z przepisów tych wynika zasada obowiązku uiszczania przez strony kosztów sądowych, w tym opłaty od wnoszonych pism. Nie ma jednocześnie ustawowego zwolnienia od opłat od wniosku o przyznanie kompensaty. Ma się to zmienić dopiero 13 stycznia 2016 r., kiedy złożenie wniosku będzie zwolnione z opłat.
Podstawa prawna
Art. 23 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.).