Rzecznik praw obywatelskich skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z konstytucją przepisu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.), który umożliwia wyegzekwowanie obowiązku opuszczenia mieszkania, pomimo że osobie do tego zobowiązanej nie zapewniono żadnego innego schronienia.
– Decyzja o skierowaniu wniosku do TK jest finałem bezskutecznej, wieloletniej walki kolejnych rzeczników o to, aby także na gruncie egzekucji administracyjnej ustanowiony został choćby minimalny standard ochrony przed eksmisją z mieszkania na bruk – tłumaczy Adam Bodnar, RPO.
Wyjaśnia, że rzecznicy wielokrotnie występowali do kolejnych ministrów, sygnalizując konieczność nowelizacji przepisów. Jednak pomimo składanych obietnic regulacje nie zostały zmienione. Zaskarżony przez rzecznika przepis jest stosowany w przypadkach, gdy obowiązek opróżnienia mieszkania dotyczy obecnych i byłych funkcjonariuszy służb mundurowych (policji, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, ABW, BOR), a także w stosunku do osób zajmujących nieruchomość podlegającą wywłaszczeniu na podstawie przepisów specustaw, np. pod budowę drogi.
– Problem ten wyłonił się na tle skarg funkcjonariuszy oraz od innych osób zajmujących lokale mieszkalne pozostające w dyspozycji organów policji. Wyrażali obawę, że opróżnienie zajmowanych przez nich mieszkań zostanie przeprowadzone bez zapewnienia im jakiegokolwiek schronienia, nawet w tych przypadkach, gdy ma objąć niepełnosprawnych, małoletnich, kobiety w ciąży – wyjaśnia RPO.
W ocenie rzecznika dopuszczenie przez prawo eksmisji na bruk godzi w godność człowieka, wbrew konstytucyjnemu obowiązkowi jej poszanowania. Narusza też konstytucyjny nakaz, skierowany do organów publicznych, prowadzenia polityki zapobiegającej bezdomności i zapewniania pomocy rodzinom będącym w trudnej sytuacji materialnej. Jego zdaniem brak normy gwarantującej ochronę przed eksmisją na bruk jest niezgodny z europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.