Skargę w sprawie o zastaw rejestrowy może rozpatrywać Sąd Najwyższy

Od orzeczeń sądów w sprawach o wpis do rejestru zastawów można składać skargę kasacyjną – orzekł Sąd Najwyższy. Przedmiotem sprawy był wniosek, który skierował kierujący jedną z działających w Poznaniu fundacji Andrzej M. o wpis do rejestru zastawów przedmiotów majątkowych należących do fundacji.

Rejestr zastawów jest prowadzony przez sądy rejonowe – sądy gospodarcze na podstawie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 67, poz. 569). Służy on do wpisów zastawów – ograniczonych praw rzeczowych, uregulowanych w art. 306 kodeksu cywilnego. Ujawniane są w nim informacje o obciążeniu ruchomości i zbywalnych praw majątkowych zastawem rejestrowym.

Białecki: Notariusze znaleźli się w bardzo trudnym położeniu

Poznański sąd gospodarczy odmówił wpisu do rejestru zastawów przedmiotów należących do fundacji. Orzeczenie to podtrzymał rozpoznający apelację poznański sąd okręgowy. W efekcie do Sądu Najwyższego trafiła skarga kasacyjna złożona przez prezesa. Ale tu pojawiły się poważne problemy proceduralne.

Zgodnie z art. 519¹ par. 3 k.p.c. w postępowaniu rejestrowym skarga kasacyjna przysługuje jedynie od postanowień sądu II instancji w sprawie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji. Wpis do rejestru zastawów dotyczy przedmiotów – rzeczy zastawionych, a nie podmiotów (jak w przypadku KRS lub innych tego typu baz). Artykuł 519¹ par. 1 k.p.c. stanowi, że od wydanego przez sąd II instancji postanowienia co do istoty sprawy w sprawach z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego przysługuje skarga kasacyjna, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skarga kasacyjna nie jest przewidziana wprost dla postępowania rejestrowego dotyczącego wpisu do rejestru zastawów i dlatego może być niedopuszczalna. Jednak pojawił się przeciwny pogląd, zgodnie z którym powinna ona przysługiwać także w sprawach rejestrowych dotyczących zastawów, gdyż są to sprawy z zakresu prawa rzeczowego. Wobec rozbieżnych poglądów i orzeczeń skład orzekający zdecydował o przekazaniu składowi 7 sędziów SN pytania prawnego dotyczącego dopuszczalności skargi kasacyjnej w tego typu postępowaniach.

W efekcie SN uznał, że w sprawach o wpis do rejestru zastawów skarga kasacyjna jest dopuszczalna. SN może i powinien zatem rozstrzygnąć merytorycznie skargę na negatywne dla fundacji orzeczenie sądu gospodarczego II instancji.

ORZECZNICTWO

Uchwała Sądu Najwyższego z 12 sierpnia 2015 r., sygn. akt III CZP 21/15.