Prezydent skierował do TK nowelę ustawy o ochronie zabytków

Jak podkreślono w komunikacie Kancelarii Prezydenta, w trakcie prac parlamentarnych nad projektem, jak również po uchwaleniu ustawy i przekazaniu jej do podpisu prezydentowi zgłaszane były zastrzeżenia co do zgodności z Konstytucją poszczególnych jej postanowień. "W szczególności kwestionowane jest dokonywanie z urzędu wpisu zabytku ruchomego na Listę Skarbów Dziedzictwa (bez zgody lub nawet przy wyraźnym sprzeciwie właściciela lub posiadacza zabytku), jak również wiążące się z wpisem istotne ograniczenia i obowiązki właścicieli" - napisano.

Kancelaria podkreśla w komunikacie, że zawarta w ustawie regulacja zobowiązuje ministra do wydania decyzji o przejęciu na własność Skarbu Państwa zabytku ruchomego wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa – jeżeli nie jest możliwe usunięcie zagrożenia dla tego zabytku polegającego na możliwości jego zniszczenia, uszkodzenia, kradzieży, zaginięcia lub nielegalnego wywiezienia za granicę. "Przejęcie na własność Skarbu Państwa zabytku ruchomego na podstawie decyzji organu administracji rządowej bez wątpienia stanowi najsurowszą formę ingerencji w prawo własności, ponieważ całkowicie je znosi" - wskazano w komunikacie.

Według kancelarii, ocena rozwiązań wprowadzanych w nowelizacji "wymagać będzie w pierwszej kolejności zestawienia obowiązku państwa w zakresie strzeżenia dziedzictwa narodowego – z prawem każdego do własności oraz z konstytucyjnymi wymogami dotyczącym jakości stanowionego prawa w demokratycznym państwie prawnym".

Projekt nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad nimi oraz ustawy o muzeach został przygotowany w październiku 2013 r. przez klub PSL we współpracy z resortem kultury. Nowela ustanawia szczególną formę ochrony konserwatorskiej dla najważniejszych ruchomych obiektów zabytkowych.

Nowelizacja zakłada m.in. stworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa dla cennych zabytków ruchomych; lista ma leżeć w gestii ministra kultury.

Sejm w lipcu wprowadził do noweli kilka senackich poprawek. Zakładają one m.in. że wpisu do rejestru zabytków ruchomych można dokonać z urzędu lub na wniosek właściciela, jednak wpis z urzędu możliwy jest tylko w sytuacji uzasadnionej obawy zniszczenia, nielegalnego wywiezienia oraz wprowadzenie zasady, że zabytek wpisany na Listę Skarbów Dziedzictwa nie może być wywożony na podstawie wielokrotnego pozwolenia indywidualnego na czasowy wywóz zabytku za granicę.

Zgodnie z nowelą, szczególne rygory mają dotyczyć przechowywania, eksponowania i transportu wpisanych na Listę obiektów. Podejmowanie prac konserwatorskich ma zobowiązywać do utrzymania najwyższych standardów. Nowelizacja obliguje także właścicieli do ochrony zabytku i informowania o jego stanie, udostępniania do badań i konserwacji, jak też prowadzenia określonych prac konserwatorskich.