Subskrybuj nas na Youtube
Kwestionowane przez prezydenta przepisy dotyczą regulacji pozwalających samorządom województw na przekazywanie samorządom innych szczebli, np. powiatom, zarządu na istniejącymi odcinkami dróg, które zostały nowymi trasami.
Nowelizacja ustawy o drogach publicznych przewiduje m.in., że dawne drogi krajowe zastępowane przez drogi ekspresowe czy obwodnice nie będą otrzymywać - jak dotychczas - kategorii drogi gminnej, a będą zaliczane do dróg wojewódzkich. Ale sejmik województwa będzie mógł podjąć uchwałę o pozbawieniu jej kategorii drogi wojewódzkiej i taki odcinek zaliczony zostanie do kategorii drogi powiatowej. Z kolei rada powiatu będzie mogła również podjąć uchwałę o pozbawieniu kategorii drogi powiatowej wskazanej drogi i tym samym byłaby ona zaliczana do dróg gminnych.
"Przyjęte rozwiązania nie stoją w sprzeczności z konstytucyjnymi zasadami odnoszącymi się do wzajemnych relacji pomiędzy gminą a jednostkami samorządu terytorialnego innych szczebli" - powiedział sędzia sprawozdawca Mirosław Granat uzasadniając wyrok TK. Ustawa trafi teraz do prezydenta, który nie będzie mógł odmówić jej podpisu.
Prezydent wskazał we wniosku skierowanym do TK, że zgodnie z art. 16 ust. 2 konstytucji samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jak zaznaczył, konstytucja stanowi, że zakres zadań powierzonych samorządowi terytorialnemu określają ustawy. Warunku tego nie spełnia kwestionowana regulacja, bowiem o zakresie zadań powiatu rozstrzygać ma sejmik województwa, a o zakresie zadań gminy - rada powiatu.
Trybunał uznał, że nie doszło do naruszenia art. 16 ust. 2 konstytucji. Jak wskazał sędzia Granat zakwestionowane przepisy nie dokonują przeniesienia na rzecz jednostek samorządu terytorialnego uprawnień przysługujących wyłącznie państwu w zakresie ustawowego określania zadań tych jednostek. W ocenie TK uchwalona ustawa zawiera zupełne regulacje określające przypadki, w których określone zadania publiczne wykonywać mają jednostki samorządu terytorialnego określonego szczebla.
"Ustawa wyznacza określone ramy, w jakich jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać sobie wzajemnie zadania wraz z własnością drogi, (...). Wykonawczy wobec materii ustawowej charakter uchwał jednostek samorządu terytorialnego, jako aktów prawa miejscowego, sprawia, że o zakresie zadań samorządów w zakresie dróg publicznych rozstrzyga nadal ustawodawca, a nie sejmik województwa, o zakresie zadań powiatu, rada powiatu, o zakresie zadań gminy, ani rada gminy, o zakresie zadań województwa" - podkreślił Granat.
W ocenie TK przewidziany w kwestionowanej ustawie rozdział zadań z zakresu utrzymania dróg publicznych nie narusza konstytucyjne zasady rozdziału zadań publicznych między samorząd lokalny i regionalny, a w szczególności domniemania kompetencji gminy w wykonywaniu zadań publicznych.
W obowiązujących jeszcze przepisach sprawę przekazywania gminom dawnych dróg krajowych reguluje art. 10 ust. 5 ustawy o drogach publicznych. Przepis ten, wprowadzony do ustawy o drogach publicznych w 2003 r., miał na celu automatyczne ustawowe rozstrzyganie kwestii spornych po oddaniu do użytku nowych dróg krajowych. Budzi jednak sprzeciw władz gmin, ponieważ utrzymanie dawnych dróg wojewódzkich przekracza często ich możliwości finansowe. Problem narasta wraz z liczbą odcinków nowych dróg przekazywanych do eksploatacji.
Nowela odnosi się także do dróg, które zostały zaliczone do kategorii drogi gminnej na mocy art. 10 ust. 5, czyli mniej więcej od 2003 r. Przepisy ustawy przewidują, że w ciągu 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy, rada gminy będzie mogła podjąć uchwałę pozbawiającą drogę tej kategorii. Odcinek, który zostanie pozbawiony przez radę gminy kategorii drogi gminnej, z mocy ustawy staje się drogą wojewódzką.