Realne zagrożenie dla życia lub zdrowia świadka może być podstawą do przyznania mu jednorazowej asysty policyjnej lub stałej ochrony. W aktach śledztwa nie może pojawiać się już adres jego zamieszkania ani miejsca pracy. Nie ma do niego dostępu podejrzany ani nawet jego obrońca
Czy sprawcy ustalą dane syna
Mój nastoletni syn został napadnięty przez osiedlowych chuliganów. Obecnie policja prowadzi ich poszukiwania. Czy sprawcy poznają nasz adres zamieszkania w razie, gdy zostaną przedstawione im zarzuty?
NIE
Strony postępowania karnego, a więc zarówno podejrzani, jak i pokrzywdzeni, mają co do zasady dostęp do akt postępowania. Odmowa udostępnienia materiałów zgromadzonych w toku dochodzenia lub śledztwa może być uzasadniona potrzebą zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa. Takie przesłanki zachodzą jednak niezbyt często. Wyrażenie zgody na zapoznanie się z aktami postępowania przez prowadzącego sprawę oznacza, że ma on prawo wglądu także w protokoły przesłuchań świadków, a więc i samego pokrzywdzonego. Do niedawna dokumenty te zawierały adres miejsca zamieszkania przesłuchiwanego, a ich utajnianie odbywało się na wniosek samego zainteresowanego. Sytuacja zmieniła się diametralnie 8 kwietnia 2015 r. wraz z wejściem w życie nowej ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka.
W protokole utrwalającym przebieg czynności procesowej (np. przesłuchanie, oględziny) nie wolno już zamieszczać danych dotyczących miejsca zamieszkania i miejsca pracy pokrzywdzonych i świadków (z wyjątkiem miejsca pracy funkcjonariuszy publicznych składających zeznania w związku z pełnioną funkcją). Dane te zamieszcza się wyłącznie w załączniku do protokołu, który trafia do odrębnego załącznika adresowego. Do niego trafiają również inne oryginalne dokumenty zawierające dane dotyczące miejsca zamieszkania oraz miejsca pracy pokrzywdzonych i świadków. Mogą to być na przykład umowy, faktury, notatki urzędowe. W ich miejsce w aktach głównych sprawy wpinane są utajnione uwierzytelnione kserokopie dokumentów lub ich części. Dostęp do tych danych mają funkcjonariusze prowadzący postępowanie. Miejsce zamieszkania oraz miejsce pracy świadków i pokrzywdzonych jest anonimizowane przez śledczych z urzędu. Nie trzeba składać w tym celu żadnego wniosku.
Podstawa prawna
Art. 20 pkt 7 ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r. poz. 21).
Czy mogę skorzystać z pomocy psychologa
Złożyłam zawiadomienie o znęcaniu się nade mną przez męża i wniosłam pozew o rozwód. Ta sytuacja bardzo odbiła się na moim zdrowiu. Czy policja może mi zapewnić bezpłatnego psychologa?
TAK
Ofiary przemocy w rodzinie, jak i innych przestępstw, w wyniku których zagrożone zostało zdrowie psychiczne, mają prawo do skorzystania z bezpłatnej pomocy psychologicznej. Policja, prokurator lub sąd muszą jednocześnie informować pokrzywdzonego lub świadka o możliwości uzyskania takiej pomocy. Świadczą ją głównie podmioty, które otrzymały na ten cel dotację z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Śledczy lub sąd powinni podać także listę tych podmiotów i sposób, w jaki można się z nimi skontaktować. Jeżeli pokrzywdzony lub świadek złoży od razu w tym zakresie wniosek, śledczy powinni wezwać właściwą instytucję do udzielenia pomocy psychologicznej. Pomoc powinna zostać udzielona najpóźniej w ciągu 14 dni. Zgodnie z nowymi regulacjami nad sprawnością realizacji zadań w zakresie udzielania ochrony i zapewniania pomocy psychologicznej mają czuwać specjalni policyjni koordynatorzy.
Podstawa prawna
Art. 10 ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r. poz. 21).
Czy policja musi mi udzielić ochrony
Byłem świadkiem rozboju i zostałem wezwany do prokuratury w celu złożenia zeznań w tej sprawie. Obawiam się tej sytuacji i ewentualnego rozpoznania mnie przez sprawcę. Czy na mój wniosek zostanie przyznana mi policyjna eskorta na miejsce przesłuchania?
NIE
Od 8 kwietnia 2015 r. świadkowie i pokrzywdzeni są zdecydowanie lepiej chronieni przed zastraszaniem czy odwetem ze strony sprawców przestępstw. Obowiązujące od tego czasu regulacje przewidują trzy główne rodzaje środków ochrony i pomocy dla pokrzywdzonego, świadka oraz osób im najbliższych. Zaliczają się do nich ochrona na czas czynności procesowych, ochrona osobista i pomoc dotycząca zmiany miejsca pobytu. Zastosowanie każdego z tych środków zależy jednak od okoliczności sprawy, policja nie musi udzielać ochrony tylko dlatego, że wnioskuje o to świadek odczuwający dyskomfort lub obawę w związku z planowanym przesłuchaniem. Ochrona na czas czynności procesowej, jaką jest także przesłuchanie w charakterze świadka, może zostać udzielona w każdym przypadku zagrożenia dla jego życia lub zdrowia. Jednocześnie przy ocenie wystąpienia takich przesłanek policja bierze pod uwagę właściwości i warunki osobiste świadka, związek ze sprawcą, rodzaj, sposób i okoliczności popełnienia czynu oraz motywację sprawcy. Tak więc zagrożenie musi być realne i mieć uzasadnienie w faktach.
Środki ochrony i pomocy są udzielane na pisemny wniosek samego świadka bądź prokuratora lub sądu (ale za zgodą świadka). We wniosku należy wskazać przede wszystkim okoliczności uzasadniające udzielenie ochrony. Jeżeli będą one przekonujące, świadek może otrzymać asystę policji. Ochrona na czas czynności procesowej może bowiem polegać na obecności funkcjonariuszy policji w pobliżu osoby chronionej w trakcie czynności procesowej z jej udziałem, w drodze do miejsca przeprowadzenia tej czynności lub w drodze powrotnej.
Podstawa prawna
Art. 2, 3 i 12 ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r. poz. 21).
Czy mam szansę na ochronę osobistą
Prokuratura prowadzi sprawę przeciwko mojemu byłemu partnerowi. Postawiono mu m.in. zarzuty znęcania się, stalkingu i uszkodzenia ciała na okres powyżej 7 dni. Zastosowany dozór i zakaz zbliżania się nie przyniósł efektów. Obawiam się, że nawet aresztowanie nic nie zmieni, bo zastraszali mnie jego koledzy. Czy mam szanse na otrzymanie osobistej ochrony policji?
TAK
Ochrona osobista może zostać udzielona w razie wysokiego stopnia zagrożenia dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego (świadka lub ich osób najbliższych) w związku z postępowaniem karnym, ale jeżeli jednocześnie zachodzi konieczność stosowania długotrwałej ochrony. W przypadku opisanym przez czytelniczkę taka sytuacja może mieć miejsce. Ochrona osobista jest udzielana co do zasady w poważnych sprawach, których rozpoznanie w pierwszej instancji należy do właściwości sądu okręgowego (np. handel ludźmi, pobicie ze skutkiem śmiertelnym, pranie brudnych pieniędzy, wyłudzenie ponad 200 tys. zł). Ustawodawca przewidział jednak wyjątek, pozwalając na jej udzielenie w sprawach o zgwałcenie (art. 197 par. 1 i 2 k.k.) oraz znęcanie się (art. 207 k.k.), a w szczególnie uzasadnionych przypadkach także w innych sprawach.
Ochrona osobista może przybierać różnego rodzaju formy i sprowadzać się do stałej lub czasowej obecności funkcjonariuszy policji w pobliżu osoby chronionej lub czasowej obserwacji jej i otoczenia, w którym przebywa. Ochrona osobista może polegać również wyłącznie na wskazaniu osobie chronionej bezpiecznych miejsc przebywania oraz czasu i bezpiecznego sposobu przemieszczania się. Policjanci mogą też określić zakres, warunki i sposób kontaktowania się pokrzywdzonego z innymi osobami. Sposób, w jaki jest chroniona osoba zagrożona, powinien być dobierany w zależności od okoliczności sprawy. Niezależnie od tego, czy jest stosowany w sprawie o zabójstwo, czy o znęcanie się nad osobą najbliższą, musi być skuteczny i izolować sprawcę od ofiary.
Podstawa prawna
Art. 5 ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r. poz. 21).
Czy dostanę zastępcze mieszkanie
Słyszałem, że świadkowie zeznający w poważnych sprawach kryminalnych dostają teraz od policji zastępcze mieszkanie i comiesięczną pensję. Czy to prawda?
NIE
Chociaż jednym ze środków ochrony świadków jest obecnie pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu, to nie trafia ona do wszystkich świadków zeznających w sprawach karnych o poważnym charakterze. Można jej udzielić w razie wysokiego stopnia zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby chronionej w związku z postępowaniem karnym, o ile zachodzi konieczność długotrwałej ochrony. Jednocześnie ograniczenie się w realiach danej sprawy do udzielenia ochrony na czas czynności procesowej lub ochrony osobistej będzie w danym przypadku niewystarczające. Ochrona może objąć ofiary i świadków najpoważniejszych przestępstw, które są rozpoznawane w pierwszej instancji w sądach okręgowych, oraz m.in. zgwałcenia.
Wsparcie w zmianie miejsca pobytu polega na udostępnieniu zastępczego mieszkania, pomocy w jego wynajęciu, a następnie w samej przeprowadzce lub zagospodarowaniu lokalu. Policja może też pomóc załatwić ważne sprawy życiowe związane ze zmianą miejsca pobytu. Pokrzywdzeni lub świadkowie objęci tą formą ochrony nie otrzymują comiesięcznej pensji. W wyjątkowych sytuacjach mogą jednak uzyskać pomoc finansową z przeznaczeniem na zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkaniowych, życiowych i na pokrycie kosztów świadczeń zdrowotnych. Pieniądze mogą trafić jedynie w ręce tych osób, które nie mają źródeł utrzymania ani nie mogą podjąć pracy z powodu zagrożenia dla życia lub zdrowia. Wysokość pomocy nie może przekraczać 3500 zł miesięcznie, a dla osoby małoletniej 2000 zł. Pod uwagę brane jest m.in. dotychczasowe wynagrodzenie osoby chronionej. ©?
Podstawa prawna
Art. 6-7 ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r. poz. 21).