Subskrybuj nas na Youtube
9 kwietnia 2015 r. Sejm przyjął istotną, niekiedy określaną wręcz jako rewolucyjną, nowelizację ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., dalej u.p.p.s.a.).
/>
/>
Ustawa, uchwalona jako wynik procedowania dwóch projektów – prezydenckiego i senackiego – uwzględnia doświadczenia z kilkunastoletniego okresu funkcjonowania sądownictwa administracyjnego w Polsce. Została podpisana przez prezydenta RP 28 kwietnia 2015 r., a wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. W pewnym zakresie regulacje prawne wynikające z tej nowelizacji będą miały zastosowanie także do postępowań wszczętych także przed dniem jej wejścia w życie.
Podstawowym celem wprowadzonych zmian jest optymalne uproszczenie postępowania sądowoadministracyjnego, usprawnienie orzekania, doprecyzowanie obecnych regulacji, a także usunięcie wątpliwości związanych ze stosowaniem niektórych instytucji procesowych (w tym wyeliminowanie rozbieżności w obecnym orzecznictwie, dotyczących wykładni przepisów nowelizowanej ustawy). Postępowanie przed sądami administracyjnymi ma zatem przebiegać znacznie szybciej i być skuteczniejsze.
Ustawa w dotychczasowej wersji – chociaż wielokrotnie nowelizowana – była krytykowana przede wszystkim ze względu na rozwiązania powodujące przewlekłość procedur i niesatysfakcjonującą efektywność zastosowanych instrumentów prawnych.
Nowela przewiduje zmiany w ponad osiemdziesięciu artykułach. Część z nich to zmiany o charakterze jedynie formalnym, porządkującym dotychczasową praktykę orzeczniczą i powstały na tym gruncie dorobek oraz uwzględniające otoczenie systemowe. Trudno jednak w sposób szczególny nie podkreślić tych zmian, które wręcz rewolucjonizują dotychczasowy model sądownictwa administracyjnego, w szczególności w aspekcie częściowego przekazania sądom administracyjnym funkcji orzekania w sprawach administracyjnych czy zwiększenia zakresu reformatoryjnego orzekania przez NSA. To właśnie te ostanie w zamyśle ustawodawcy mają przynieść wymierne korzyści stronom postępowania, przez zwiększenie sprawności w jego prowadzeniu oraz zwiększenie skuteczności uzyskanych przed tymi sądami rozstrzygnięć. Tym samym tradycyjny model przyznający sądom administracyjnym kognicję w zakresie kontroli legalności aktów organów administracji publicznej oraz weryfikowania patologicznych zjawisk, jakimi są bezczynność organów czy przewlekłe prowadzenie procedur, i wyposażający jedynie w uprawnienia orzecznicze o charakterze kasacyjnym ma ulec zmianie.
Istotne zmiany dotyczą:
● korekty kognicji sądów administracyjnych;
● wprowadzenia ograniczeń w zakresie możliwości składania wniosku o wyłączenie sędziego;
● wprowadzenia obowiązku doręczania sobie nawzajem pism procesowych przez profesjonalnych pełnomocników;
● ograniczenia terminu do uznania skargi przez organ administracji publicznej, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie sprawy zaskarżono;
● doprecyzowania warunków skutecznego złożenia skargi na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydawaną w sprawach indywidualnych;
● rozszerzenia zakresu spraw, które mogą być rozpoznawane w trybie uproszczonym;
● przyznania wojewódzkim sądom administracyjnym uprawnień do umorzenia postępowania administracyjnego i do wydawania orzeczeń merytorycznych;
● zmiany uprawnień orzeczniczych sądów administracyjnych w odniesieniu do skarg na bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania;
● zmiany zakresu związania oceną prawną wyrażoną w prawomocnym wyroku WSA;
● wprowadzenia uprawnień samokontrolnych sądu pierwszej instancji umożliwiających uwzględnianie skarg kasacyjnych;
● zwiększenia zakresu orzekania reformatoryjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny.
W dzisiejszym poradniku omawiamy najważniejsze, najbardziej istotne zmiany.