Koszty postępowania sądowego zakończonego niezgodnym z prawem orzeczeniem nie mogą być zaliczone do odszkodowania, jakiego strona pokrzywdzona może dochodzić od Skarbu Państwa – orzekł Sąd Najwyższy.

Źródłem sprawy był proces, jaki śląska spółka M., działająca w branży transportowej, wytoczyła swojemu byłemu kierowcy, zwolnionemu pod koniec 2008 r. dyscyplinarnie z pracy. Umowa o pracę przewidywała swego rodzaju karę umowną – w razie rozwiązania z pracownikiem umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia z jego winy, mógł on zostać zobowiązany do zapłaty nawet 10 tys. zł odszkodowania w związku z niepodjęciem lub opóźnieniem dostawy ładunku. Proces przeciwko byłemu pracownikowi spółka wprawdzie przegrała, ale wskutek wniesionej do Sądu Najwyższego skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądowego, został on na mocy art. 4241 kodeksu postępowania cywilnego uznany za niezgodny z prawem (wyroki SN z 9 sierpnia 2011 r., sygn. I BP 3/11). To zaś otworzyło spółce drogę do dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa.
Spółka zażądała zapłaty przez Skarb prawie 10 tys. zł odszkodowania: składało się na nie utracone – zdaniem spółki – wskutek bezprawnego wyroku odszkodowanie od byłego pracownika oraz koszta postępowania sądowego, którymi firma została obciążona. Jednak spółka uzyskała kwotę znacznie mniejszą, wynoszącą początkowo ok. 7 tys. zł, podwyższoną nieznacznie przez sąd II instancji. Do Sądu Najwyższego trafiły więc dwie skargi kasacyjne – Skarbu Państwa, kwestionującego w ogóle wartość odszkodowania, oraz spółki, żądającej zapłaty pełnej kwoty wraz z kosztami procesowymi.
SN orzeczenie sądu II instancji uchylił i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy. Uzasadniając wyrok, wskazał, że samo stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego nie oznacza automatycznej odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Powód powinien bowiem wykazać nie tylko wystąpienie szkody, ale też związek przyczynowy tejże szkody z nieprawidłowym wyrokiem sądowym.
SN ponadto odniósł się do zaliczania na poczet odszkodowania zasądzonych wcześniej od spółki na rzecz byłego pracownika kosztów sądowych.
– Koszty postępowania nie mogą być potraktowane jako składnik odszkodowania za niezgodny z prawem wyrok – stwierdził sędzia Wojciech Katner.
PG: Państwo osłabia swoje organy

Zobacz również
Zdaniem SN takie zaliczenie jest wykluczone ze względu na charakter kosztów postępowania, jako rodzaju świadczenia dodatkowego, zasądzanego odrębnym postanowieniem. Orzeczenie o kosztach jest zresztą takim orzeczeniem sądowym, od którego nie przysługuje skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku.

ORZECZNICTWO

Wyrok Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2015 r., sygn. akt V CSK 453/14.