Ustawa, której projekt przygotował resort sprawiedliwości kierowany przez poprzedniego ministra Marka Biernackiego, w założeniu ma zapewnić skuteczniejszą ochronę i pomoc dla świadków oraz ofiar przestępstw w celu uchronienia ich przed zastraszeniem i odwetem.

Ponadto wprowadza ona do polskiego prawa zapisy dwóch dyrektyw UE - ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz dotyczącej europejskiego nakazu ochrony. Zapisy ustawy odnoszące się do tej ostatniej dyrektywy zaczęły obowiązywać już w styczniu.

Według głównych zapisów ustawy przewidziano trzy podstawowe rodzaje środków ochrony i pomocy dla świadków i pokrzywdzonych: ochronę na czas czynności procesowych, ochronę osobistą oraz pomoc dotyczącą zmiany miejsca pobytu. Decyzja o udzieleniu ochrony będzie podejmowana na wniosek osoby zainteresowanej, a także na wniosek sądu bądź prokuratury - ale za zgodą pokrzywdzonego lub świadka.

Zgodnie z ustawą ochrona na czas czynności procesowej ma być stosowana w każdej sprawie, w której będzie istnieć ryzyko zagrożenia dla życia lub zdrowia świadka. Osobie takiej zostanie przydzielona asysta policjantów w czasie przesłuchania przed sądem, a także w drodze do i z sądu. Z kolei ochrona osobista ma być udzielana "w przypadku wysokiego stopnia zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby chronionej" przede wszystkim w sprawach, które w I instancji rozpatrują sądy okręgowe.

Kosztowny Śmigus Dyngus. Kary za oblewanie wodą przekraczają 500 zł
Kosztowny Śmigus Dyngus. Kary za oblewanie wodą przekraczają 500 zł

Zobacz również

W przypadku bardzo dużego zagrożenia świadka możliwa będzie jego przeprowadzka do nowego miejsca zamieszkania. Taki rodzaj ochrony będzie stosowany po ustaleniu, że inne środki ochrony i pomocy mogą być niewystarczające. Osoba objęta tą formą ochrony będzie mogła otrzymywać pomoc finansową w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 3,5 tys. zł, a dla osoby małoletniej – 2 tys. zł. Pomoc ta ma być przeznaczona na potrzeby mieszkaniowe, życiowe i na pokrycie kosztów świadczeń zdrowotnych.

Nowe przepisy mają także ułatwić i uporządkować dostęp do pomocy psychologicznej dla ofiar przestępstw i ich najbliższych. Przy wojewódzkich komendach policji mają zostać powołani koordynatorzy, do których zadań należało będzie m.in. zapewnianie współdziałania jednostek policji w udzielaniu ochrony i zapewnianie pomocy psychologicznej.

Kolejną ważną regulacją przewidzianą w ustawie jest wprowadzenie jako zasady poufności danych dotyczących miejsca zamieszkania i zatrudnienia świadka. Dane te mają być zamieszczanie nie w protokole, ale w odrębnym załączniku do protokołu. Taką ochronę danych - na mocy poprawek zgłoszonych podczas prac nad ustawą w Senacie - umożliwiono także na wniosek świadków i pokrzywdzonych w sprawach o wykroczenia.

Sejm uchwalił tę ustawę w końcu listopada zeszłego roku, prezydent Bronisław Komorowski podpisał ją w połowie grudnia.