Subskrybuj nas na Youtube
Domena publiczna to wynalazek rodem z USA. Początkowo oznaczało to grunty należące do państwa, które miały status użytku publicznego. Z czasem rozciągnięto termin także na przejawy twórczości intelektualnej. Polska ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie posługuje się takim terminem. W polskim porządku prawa autorskiego każdy twórca ma niezbywalne i nieograniczone w czasie prawo do oznaczania każdego jego utworu jego podpisem i zachowania bez zmian formy i treści takiego utworu (zdjęcia, filmu, rysunku, rzeźby, tekstu, itp.). Oznaczenie autora oraz zachowanie formy i treści to części tzw. osobistych praw autora. Oprócz tego autor ma prawa majątkowe, czyli wyłączne prawo do rozporządzania swoim dziełem i żądania wynagrodzenia za wykorzystanie. Polskie prawo autorskie obejmuje takimi zasadami każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze.
W opozycji do skomplikowanego systemu prawa autorskiego stoi właśnie koncepcja domeny publicznej. W polskich realiach domena publiczna oznacza de facto oświadczenie woli autora o tym, że nie będzie korzystał z osobistych i majątkowych praw do swojego utworu. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych całkowite zrzeczenie się praw autorskich nie jest możliwe. Zatem autor może tylko jednostronnie oświadczyć, że nie będzie korzystał z nadanych mu mocą ustawy uprawnień.
Rokrocznie zasób utworów w domenie publicznej powiększa się. Zgodnie bowiem z polskim prawem autorskim majątkowe uprawnienia do utworu wygasają po upływie 70 lat od śmierci ostatniego autora albo od momentu publikacji utworu. Od 1 stycznia tego roku można zatem swobodnie wykorzystywać wszelkie utwory, których wszyscy twórcy zmarli do końca 1944 roku. Nadal oczywiście jednak trzeba oznaczać, kto jest autorem danego dzieła i zachować jego formę i treść.
Co trzeba zrobić, żeby opublikować swój utwór w domenie publicznej? Jeśli tekst, zdjęcie, film lub dzieło innego rodzaju polski autor chce opublikować w domenie publicznej może to najprościej zrobić np. licencją CC0. Jest to licencja z rodziny Creative Commons o najmniejszych restrykcjach co do obrotu danym utworem (najbardziej liberalna). Aby jej użyć do swojego utworu należy np. pod internetowym tekstem zaznaczyć, że jest on objęty taką licencją i podać link do treści tej licencji. To wystarczy.
Od 2007 roku 1 stycznia obchodzony jest w Polsce Dzień Domeny Publicznej, który ma na celu edukowanie o tej formie publikowania i innych kwestiach prawa autorskiego. Wydarzenie organizuje Koalicja Otwartej Edukacji.