Akt notarialny jest jedną z przewidzianych przez prawo form szczególnych, potwierdzających zaistnienie danej czynności prawnej. W niektórych sytuacjach (wyraźnie wskazują je przepisy), akt musi zostać sporządzony by czynność była skuteczna.

Zdarza się także, że strony pomimo braku takiego obowiązku chcą potwierdzić istniejący pomiędzy nimi stosunek prawny właśnie w ten sposób.
Zgodnie z art. 91 ustawy Prawo o notariacie (Dz. U. z 2014r., poz. 164) za sporządzenie aktu notarialnego odpowiada notariusz. Kompetencję do działania w tym zakresie ma również konsul RP na podstawie art. 19 ust. 4 ustawy o funkcjach konsulów RP (Dz. U. z 2002r., Nr 215, poz. 1823 z zm.) gdy otrzyma stosowne upoważnienie od Ministra Sprawiedliwości.

Poniżej znajduje się lista czynności, przy których forma aktu notarialnego jest konieczna.

Na podstawie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014r., poz. 121 – dalej kc):
• zgoda osoby trzeciej, na dokonanie czynności, względem której wymagana jest forma aktu notarialnego np. sprzedaży nieruchomości (art. 63 §2 kc),
• pełnomocnictwo do dokonania czynności, względem której wymagana jest forma aktu notarialnego np. sprzedaży nieruchomości (art. 99 §1 kc),
• oświadczenie woli, złożone przez osobę, która nie może czytać (art. 80 kc),
• przedłużenie użytkowania wieczystego (art. 236 §3 kc),
• oświadczenie właściciela, który ustanawia ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości (art. 245 §2 kc),
• oświadczenie darczyńcy o chęci przekazania darowizny, jeżeli świadczenie zostanie spełnione ważna będzie również umowa, która nie została zawarta w formie szczególnej (art. 890 kc),
• umowa przenosząca własność nieruchomości oraz umowa zobowiązująca do jej przeniesienia (art. 158 kc), obowiązek nie dotyczy wniesienia wkładów w postaci gruntu do rolniczej spółdzielni produkcyjnej,
• umowa działu spadku, jeśli wchodzi do niego nieruchomość rolna (art. 1037 kc)
• umowa zrzeczenia się przez przyszłego spadkobiercę ustawowego dziedziczenia (art. 1048 kc),
• umowa uchylająca umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia przez przyszłego spadkobiercę (art. 1050 kc),
• umowa zobowiązująca do zbycia spadku (art. 1052 §2 kc).










Notariusz popełnił błąd? Zapłaci ubezpieczyciel
Notariusz popełnił błąd? Zapłaci ubezpieczyciel

Zobacz również

W przypadku testamentu, można go sporządzić w formie aktu notarialnego, ale nie trzeba. Jeżeli jednak spadkodawca wybierze taką postać, będzie mógł dokonać zapisu windykacyjnego, który musi być w omawianej formie.

Zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013, poz. 1222 – dalej usm) skorzystanie z usług notariusza konieczne jest podczas:
• umownego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (art. 17 (2) ust. 4 usm),
• umownego zbycia ekspektatywy odrębnej własności lokalu (art. 19 ust. 3 usm).

Kolejnym aktem prawnym, który wskazuje wiele sytuacji, wymagających formy aktu notarialnego jest Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013r., poz. 1030 – dalej ksh). W oparciu o jego przepisy przykładowymi są sytuacje:
• umowa spółki komandytowej (art. 106 ksh),
• statut spółki komandytowo-akcyjnej (art. 131 ksh),
• oświadczenie nowego komplementariusza (w spółce komandytowo-akcyjnej), a także oznaczenie wartości jego wkładów oraz zgoda na brzmienie statutu (art. 136 §2 ksh),
• umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• dokonanie czynności prawnej między wspólnikiem spółki z o.o., który jest jedynym członkiem zarządu a reprezentowaną przez niego spółką,
• oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów,
• statut spółki akcyjnej (art. 301 § 2 ksh).






Podane powyżej lista nie jest wyczerpująca. Najlepiej przed dokonaniem czynności sprawdzić w ustawie źródłowej, jaka forma jest dla danego zdarzenia przewidziana.