Chciałbym nagrać na dyktafon rozprawę w sądzie apelacyjnym ubezpieczeń społecznych. Proszę mi odpowiedzieć, czy mogę to zrobić. Zapewniam, że nagrywanie nie będzie zakłócało przebiegu rozprawy. Czy fakt ten muszę zgłosić sędziemu? Jeżeli jednak jest to niezgodne z prawem, proszę o podanie przepisu zabraniającego nagrywania – pisze pan Michał.
Postępowanie przed sądem, o którym wspomina czytelnik, toczy się według zasad kodeksu postępowania cywilnego, a więc na tym gruncie należy rozpatrywać problem. To trudne zadanie, bo przepisy nie regulują wprost sprawy nagrywania rozpraw cywilnych przez osoby biorące w nich udział (zupełnie inną sprawą pozostają elektroniczne protokoły sporządzane przez sąd).
W związku z brakiem regulacji sędziowie przewodniczący rozprawom różnie podchodzą do sprawy. Część z nich uważa, że niejako domyślnie, w ramach ogólnych kompetencji, przysługuje im prawo decydowania o tym, kto i w jaki sposób jest uprawniony do rejestracji przebiegu posiedzenia. Inni stoją na stanowisku, że skoro prawodawca nie ustanowił odpowiednich przepisów, to każda osoba obecna na sali sądowej może nagrywać rozprawę wedle swojego uznania. Przewodniczący składu orzekającego powinien interweniować jedynie w przypadkach, gdy nagrywający naruszy powagę sądu lub zacznie zakłócać prawidłowy przebieg rozprawy. Zwolennicy tej drugiej opcji podkreślają, że zgodnie z Konstytucją RP sprawy sądowe są rozpatrywane w sposób jawny. Nie ma jednak wątpliwości co do tego, że brak odpowiednich przepisów prowadzi w praktyce do samowolki, co krytykuje choćby rzecznik praw obywatelskich. To, czy czytelnik spokojnie nagra przebieg rozprawy, zależy więc od tego, na jakiego sędziego trafi. Tak wygląda stan na dziś.
Rozprawę cywilną będzie można nagrywać na własny dyktafon
Rozprawę cywilną będzie można nagrywać na własny dyktafon

Zobacz również
Wkrótce sytuacja może zostać jednak unormowana. Sejm pracuje nad wprowadzeniem regulacji, że osoba obecna na sali rozpraw będzie mogła nagrywać przebieg zdarzeń za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, o ile wcześniej uzyska na to zgodę sądu. Ten ostatni będzie miał obowiązek ją wydać, chyba że nagrywanie zaburzy prawidłowy przebieg postępowania. Niestety, przepis najprawdopodobniej nie będzie odnosił się do problemu utrwalania obrazu.
Projektowana regulacja, która obejmie sprawy cywilne, będzie zbieżna z tym, co jest obecnie stosowane w sprawach karnych. Tam już dziś można nagrywać rozprawę na dyktafon lub inne urządzenie rejestrujące dźwięk, o ile sąd się zgodzi.

Podstawa prawna

Ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Art. 45 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 ze zm.). Art. 358 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. nr 89, poz. 555 ze zm.).