Zgodnie z przepisami ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych na sprowadzenie zwłok i szczątków z zagranicy w celu ich pochowania w Polsce należy uzyskać pozwolenie starosty właściwego ze względu na miejsce, w którym zwłoki i szczątki mają być pochowane. Pozwolenie jest wydawane po porozumieniu z właściwym państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym.
Sprowadzenie zwłok a koronawirus
Problem sprowadzania zwłok z zagranicy w związku z pandemią COVID-19 był już podejmowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich w maju 2020 roku. Wydane przez Radę Ministrów rozporządzenie z 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wprowadziło, aż do odwołania, zakaz sprowadzania do Polski zwłok i szczątków ludzkich - w innej postaci niż urna z prochami. Po interwencji RPO, po 15 maja 2020 r. przepisy o zakazie już nie obowiązywały.
Obecnie nie ma nakazu kremacji zwłok, by przewieźć je z zagranicy do Polski.
Do sprowadzenia zwłok potrzebne jest również zaświadczenie polskiego konsula, wydane po przedstawieniu pozwolenia starosty, stwierdzające, że zwłoki i szczątki mogą być sprowadzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Państwowa Inspekcja Sanitarna, zajmując na wniosek starosty stanowisko, wydaje opinię. Wskazuje w niej konieczność spełnienia wymogów rozporządzenia MZ z 27 grudnia 2007 r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich oraz rozporządzenia MZ z 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi w zakresie higienicznosanitarnym.
Dokumenty, formalności
Wykaz niezbędnych dokumentów do uzyskania pozwoleń oraz zaświadczeń na sprawdzenie zwłok i szczątków z zagranicy, w celu pochówku określa rozporządzenie MZ z 27 grudnia 2007 r. to m.in.: akt zgonu lub inny dokument urzędowy stwierdzający zgon, dokumenty właściwej władzy państwa, na którego terytorium zwłoki albo szczątki ludzkie mają być pochowane.
Organem głównym w kwestii wydania zezwolenia na sprowadzenie spopielonych szczątków jest starosta, który weryfikuje załączone dokumenty, a następnie występuje do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o opinię.
Pozwolenia i zaświadczenia są wydawane na wniosek osób uprawnionych, a mianowicie:
- pozostałego małżonka osoby zmarłej,
- krewnego zstępnego (potomek w linii prostej: dziecko, wnuk, prawnuk itd.),
- krewnego wstępnego (przodek w linii prostej: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd.),
- krewnego bocznego do czwartego stopnia pokrewieństwa,
- powinowatego w linii prostej do pierwszego stopnia,
- osoby dobrowolnie do tego zobowiązującej się
W przypadku zgonu na skutek choroby zakaźnej takiej, jak:
- cholera,
- dur wysypkowy i inne riketsjozy,
- dżuma,
- gorączka powrotna,
- nagminne porażenie dziecięce,
- nosacizna,
- trąd,
- wąglik,
- wścieklizna,
- żółta gorączka i inne wirusowe gorączki krwotoczne,
– pozwoleń nie wydaje się przed upływem dwóch lat od dnia zgonu.
W przypadku nieokreślenia przyczyny zgonu w akcie zgonu lub innym dokumencie urzędowym stwierdzającym zgon, do wniosku dołącza się dokument urzędowy stwierdzający wykluczenie jako przyczyny zgonu choroby zakaźnej zawartej w wykazie Ministra Zdrowia.
Jakie wymogi sanitarne przy transporcie
Środek transportu drogowego przeznaczony do przewozu zwłok i szczątków ludzkich powinien spełniać odpowiednie wymagania techniczne i sanitarne. Musi:
- być trwale oznakowany w sposób wskazujący na jego przeznaczenie,
- posiadać kabinę kierowcy odizolowaną od części przeznaczonej na umieszczenie zwłok albo szczątków ludzkich,
- posiadać zabezpieczenie przed przesuwaniem się trumny lub pojemnika na zwłoki albo szczątki ludzkie podczas przewozu,
- posiadać podłogę w części przeznaczonej na umieszczenie trumny lub pojemnika na zwłoki albo szczątki ludzkie wykonywaną z materiałów łatwo zmywalnych i odpornych na działanie środków dezynfekujących,
- posiadać wydzielone miejsce na przechowywanie środków dezynfekcyjnych, sprzętu myjąco-czyszczącego oraz jednorazowych rękawic ochronnych.
Nie dopuszcza się montażu miejsc siedzących w części przeznaczonej na umieszczenie zwłok albo szczątków ludzkich. Po każdorazowym przewiezieniu zwłok albo szczątków ludzkich przeprowadza się dezynfekcję środka transportu w części przeznaczonej na ich umieszczenie.
Do dezynfekcji stosuje się preparaty o działaniu bakteriobójczym, wirusobójczym i grzybobójczym.
Zabrania się zewnętrznego mycia środka transportu drogowego przeznaczonego do przewozu zwłok w miejscach przypadkowych i prowizorycznie zorganizowanych myjniach.
Środek transportu drogowego powinien być zarejestrowany jako pojazd specjalny - zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.