Kandydaci na adwokatów muszą mieć aktualną wiedzę i praktykę z ostatnich pięciu lat na stanowiskach związanych ze stosowaniem prawa przed ubieganiem się o wpis na listę adwokatów - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
TEZA
Trzyletni okres zajmowania wymienionych stanowisk w ustawie – Prawo o adwokaturze musi przypadać w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów. Okres zajmowania przez kandydata na adwokata stanowisk aplikanta prokuratorskiego oraz asesora prokuratorskiego powinien zatem wynosić łącznie co najmniej 3 lata i mieścić się w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis.
STAN FAKTYCZNY
Kandydat na adwokata wystąpił z wnioskiem o wpis na listę adwokatów w trybie art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy – Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 1982 r. nr 16, poz. 124 ze zm.). Okręgowa Rada Adwokacka (ORA) wpisała wnioskodawcę na listę. Odpis uchwały doręczono ministrowi sprawiedliwości, który jednak wniósł sprzeciw.
W jego ocenie kandydat nie spełnił przesłanki, o której mowa w art. 66 ust 1 pkt 4 lit. a p.o.a., która była podstawą wpisu na listę adwokatów. Przepis stanowi, że wymogu odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokackiego nie stosuje się do osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat, zajmowały stanowisko asesora sądowego, prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, prokuratorskiego, sądowo-prokuratorskiego, asystentów sędziego czy prokuratora.
Zdaniem organu, ustawodawca w art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. a p.o.a. kategorycznie określił, że trzyletni okres zajmowania wymienionych stanowisk musi przypadać w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę.
Skarżący służbę na stanowisku asesora prokuratorskiego zakończył na początku 2007 r., co oznacza, że wniosek o wpis został złożony po upływie 5 lat od zakończenia tej służby.
Wprawdzie łączny okres wykonywania zawodu zaufania publicznego, przy uwzględnieniu zaliczenia okresu aplikacji prokuratorskiej, wynosił ponad trzy lata, to jednak obejmował okres wcześniejszy niż 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis.
Wojewódzki sąd administracyjny, oddalając skargę, stanął na stanowisku, że trzyletni okres zajmowania wskazanych enumeratywnie stanowisk musi przypadać w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów.
Nie ma znaczenia, że ustawodawca nie użył w tym przepisie pojęcia „bezpośrednio przed złożeniem wniosku”. Użyty termin „przed złożeniem wniosku o wpis” oznacza w sposób niebudzący wątpliwości okres poprzedzający złożenie wniosku o wpis i okres ten został ograniczony do 5 lat.
Takie uregulowanie miało na względzie, by kandydaci mieli aktualną wiedzę i praktykę na wymienionych stanowiskach przed ubieganiem się o wpis. Oznacza to, że chodzi o wiedzę i praktykę z ostatnich 5 lat, a nie wiedzę historyczną. Taki był cel ustawodawcy, który takim unormowaniem umożliwia przepływ pomiędzy zawodami prawniczymi.
W skardze kasacyjnej argumentowano, że użyty w art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. a p.o.a. termin „przed złożeniem wniosku o wpis”, bez jakiegokolwiek doprecyzowania, oznacza jedynie, że przed złożeniem wniosku te okresy muszą być zakończone, tzn. nie można złożyć wniosku, jeżeli wskazane okresy jeszcze biegną, np. wniosek złożony został przed upływem 3-letniego okresu. Jeżeli ustawodawca chciałby zawęzić terminy, to użyłby pojęć doprecyzowujących, np. w okresie 5 lat poprzedzających bezpośrednio dzień przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów.
UZASADNIENIE
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę. W ocenie NSA, z art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. a prawa o adwokaturze wyraźnie wynika, że trzyletni okres zajmowania wskazanych enumeratywnie w tym przepisie stanowisk musi przypadać w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów. Zatem okres zajmowania przez skarżącego stanowisk aplikanta prokuratorskiego oraz asesora prokuratorskiego, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy, powinien wynosić łącznie co najmniej 3 lata i mieścić się w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis.
Przyjęcie takiego rozwiązania miało na względzie, by kandydaci mieli aktualną wiedzę i praktykę na wymienionych stanowiskach przed ubieganiem się o wpis na listę adwokatów.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 maja 2014 r., sygn. akt II GSK 474/13.
Sam wpis to za mało
Nie jest kwestionowane w orzecznictwie to, że wpis na listę adwokatów nie uprawnia jeszcze do występowania w charakterze pełnomocnika. W tym celu niezbędne jest zarówno uzyskanie wpisu, jak i podjęcie wykonywania zawodu (wyrok NSA z 13 listopada 2013 r., sygn. akt II GSK 1007/12).
KOMENTARZ EKSPERTA
Gotowość do wykonywania zawodu

Prawo o adwokaturze przewiduje przypadki, w jakich można się ubiegać o wpis na listę adwokatów bez konieczności odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu. Art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. a p.o.a. wzbudził wątpliwości interpretacyjne, jak należy rozumieć i jak należy liczyć okres uprawniający do zwolnienia z odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu. Osoba ubiegająca się o wpis na listę adwokatów musi się wykazać trzyletnim okresem zajmowania wymienionych w przepisie stanowisk, który to okres musi przypadać w okresie pięciu lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów. Okres ten natomiast musi bezpośrednio poprzedzać wniosek o wpis na listę adwokatów. Zatem w okresie ostatnich pięciu lat wstecz od daty złożenia wniosku kandydat powinien wykazać się co najmniej łącznie trzyletnim stażem na tych stanowiskach. Nie może to być dowolny okres pięciu lat, w którym łącznie trzy lata zajmowano wymagane stanowiska. Celem wprowadzenia takich ograniczeń czasowych, zwłaszcza wymogu, by okres, w którym zajmowano określone stanowiska, przypadał bezpośrednio przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, jest to, by kandydat ubiegający się o wpis rzeczywiście wykazywał się aktualną wiedzą i praktyką i był gotowy do wykonywania zawodu po wpisie na listę adwokatów.