Subskrybuj nas na Youtube
We wszystkich krajach UE będzie można uzyskać europejskie poświadczenie dziedziczenia według tej samej procedury. Dokument wystawiony w każdym kraju będzie równie wiarygodny i zawierał te same informacje - mówi w wywiadzie dla DGP Tomasz Kot, notariusz, członek zespołu Komisji Kodyfikacyjnej zajmującego się implementacją spadkowego rozporządzenia UE.
W związku z europejskim poświadczeniem dziedziczenia czekają nas zmiany również w polskich uregulowaniach. Jakie będą nowości?
Jeszcze w toku prac nad rozporządzeniem w Komisji Europejskiej stwierdzono, że dokumenty stosowane przy stwierdzaniu dziedziczenia, używane w poszczególnych krajach UE, są pozyskiwane w różnych procedurach i zawierają bardzo różne informacje: bardzo szczegółowe, np. inwentarz spadku, bądź – jak w Polsce – tylko minimalne o danych osobowych spadkobierców i spadkodawców. Wystawiony w Polsce dokument zawiera więc mniej danych, niż wymagają obecnie procedury do prowadzenia sprawy spadkowej w innych krajach. Dlatego rozporządzenie przewiduje wspólne rozwiązanie – Europejskie Poświadczenie Spadkowe – zbliżone do najbardziej szczegółowych procedur stosowanych w krajach UE, do wzorca francusko-hiszpańskiego. We wszystkich krajach UE będzie można uzyskać europejskie poświadczenie dziedziczenia według tej samej procedury, więc dokument wystawiony w każdym kraju będzie równie wiarygodny i będzie zawierał te same informacje.
Komu będzie potrzebne europejskie poświadczenie?
Wprawdzie krajowe dokumenty poświadczające dziedziczenie (np. postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku) będą skuteczne w całej UE bez potrzeby legalizowania ich, ale na potrzeby określonych czynności, np. wpisu do niemieckiej księgi wieczystej lub francuskiego rejestru nieruchomości, mogą zawierać za mało informacji. Wtedy można przeprowadzić procedurę europejskiego poświadczenia dziedziczenia w Polsce, mimo że spadkobierca ma już dokument krajowy wydany w sprawie tego samego spadku. Dokument europejski będzie zawierał więcej informacji niż polski. U nas w kraju wystawi go sąd lub notariusz.
Te zmiany spowodują konieczność znowelizowania prawa o notariacie (Dz.U. 1991 nr 22 poz. 91 ze zm.). Do tej pory rejenci mogą poświadczać dziedziczenie tylko w niektórych wypadkach. Co ich ogranicza?
W tej chwili ok. 30 proc. spraw spadkowych w kraju załatwianych jest u notariuszy, reszta trafia do sądów. Notariusze mogą potwierdzać nabycie spadku tylko po osobach posiadających PESEL, co ograniczało grupę spadkodawców do tych, którzy zmarli po 1983 roku. Nie możemy także sporządzać aktów poświadczenia dziedziczenia po osobach nieposiadających obywatelstwa polskiego, jak i po właścicielach nieruchomości położonych za granicą.
Obecnie notariusze sporządzają akt poświadczenia dziedziczenia tylko, gdy wszyscy zainteresowani w jednym czasie i miejscu stawią się przed notariuszem. W komisji kodyfikacyjnej przygotowywane są natomiast zmiany proceduralne: wszyscy spadkobiercy nie będą musieli jednocześnie i w tym samym miejscu składać oświadczenia (o braku testamentu i braku innych spadkobierców). Natomiast jeszcze nie przesądzono, czy będą mogli to zrobić przez pełnomocnika: rozważa się wprowadzenie szczególnego rodzaju pełnomocnictwa tylko na potrzeby procedury spadkowej, w drodze składania oświadczeń przed różnymi notariuszami. Celem jest liberalizacja postępowania przed notariuszem, skoro do wydania przez sąd postanowienia o stwierdzeniu spadku wystarczy, że tylko jedna osoba złoży oświadczenie spadkowe, a pozostali spadkobiercy zostaną zawiadomieni o postępowaniu, lub do sądu przyjdą tylko ich pełnomocnicy.
Czy europejskie regulacje sprawią, że spraw poświadczenia dziedziczenia przez rejentów przybędzie?
Spodziewamy się, że tak. O ile zostaną wyłączone ograniczenia dotyczące spadków transgranicznych po osobach, które nie posiadały obywatelstwa polskiego, a mieszkały w Polsce. Nawet przy dziedziczeniu po osobach, które posiadają nieruchomości za granicą, właściwe będą organy polskie. Natomiast od obcego państwa – miejsca położenia nieruchomości – będzie zależało, czy zechce honorować wydane w Polsce dokumenty poświadczenia dziedziczenia.