Ministrowie sprawiedliwości państw członkowskich UE doszli do porozumienia w sprawie zmiany mechanizmów przeprowadzania transgranicznych postępowań upadłościowych, które mają ułatwić restrukturyzację. Propozycje w tej sprawie zostały już przekute na projekt nowego rozporządzenia przygotowanego przez Komisję Europejską.

Regulacja zastąpi obowiązujące od 2002 r. przepisy, przesuwając akcent z procedury likwidacji na pomoc finansową przedsiębiorcom przechodzącym kłopoty finansowe. Ma ona ułatwić restrukturyzację firm lub oddłużenie osób fizycznych już na etapie zagrożenia niewypłacalnością, a jednocześnie zabezpieczyć interesy wierzycieli. Przepisy rozporządzenia znajdą więc zastosowanie w przypadku postępowań naprawczych, które mają ochronić przedsiębiorców przed upadłością oraz doprowadzić do układu z wierzycielami, a także postępowań dotyczących umorzenia zadłużenia oraz postępowań, w ramach których dłużnik zachowuje pewien zakres kontroli nad swoim majątkiem i działalnością przy jednoczesnym nadzorze ze strony sądu lub syndyka (tzw. postępowania hybrydowe).

Planowane rozporządzenie doprecyzuje także zasady dotyczące prawa i sądu właściwego dla wszczęcia postępowania upadłościowego oraz uznawania orzeczeń sądu w przypadku dłużników (zarówno przedsiębiorstw, jak i osób fizycznych), którzy mają wierzycieli lub majątek w kilku krajach unijnych. Według szacunków KE dotyczy to w sumie około 50 tys. podmiotów. Ponadto projekt regulacji przewiduje umożliwienie sądom odmowy wszczęcia postępowania wtórnego oraz zniesienie wymogu, zgodnie z którym może ono być jedynie postępowaniem likwidacyjnym (chyba że wymaga tego ochrona miejscowych wierzycieli). W zamyśle ma takie rozwiązanie ma wyeliminować problemy z zarządzaniem majątkiem dłużnika znajdującym się w innym państwie członkowskim.

Oprócz łatwiejszej restrukturyzacji zadłużonych firm nowe rozporządzenie to także odpowiedź na liczne problemy z określeniem państwa członkowskiego właściwego do wszczęcia postępowania upadłościowego. Okazało się bowiem, że zasada przyznająca właściwość w tej sprawie sądom kraju, na którego terenie dłużnik prowadzi swoją główną działalność, napotyka trudności w praktyce. Znane są m.in. przypadki orzeczeń niektórych sądów krajowych, w tym polskich, stojące w sprzeczności z tą zasadą. Co więcej, przepisy obowiązującego rozporządzenia często krytykuje się za to, że pozwoliły przedsiębiorcom i osobom fizycznym na uprawianie turystyki upadłościowej, czyli wybieranie jurysdykcji, w których rozstrzygnięcie będzie dla nich najkorzystniejsze. Obecnie zdarza się np., że firma na krótko przed złożeniem wniosku o upadłość przenosi główny ośrodek podstawowej działalności (tzw. COMI) do innego kraju UE tylko po to, aby uzyskać umorzenie pozostałych do spłacenia długów lub skorzystać z bardziej opłacalnych regulacji restrukturyzacyjnych. Zagrożone niewypłacalnością przedsiębiorstwa przyciągają zwłaszcza wschodnia Francja, Wielka Brytania i Łotwa.

Propozycje zawarte w projekcie zmieniającym rozporządzenie 1346/2000 w sprawie postępowań upadłościowych zostały zaakceptowane przez ministrów sprawiedliwości krajów UE na posiedzeniu z 5 i 6 czerwca 2014 r. W lutym regulację poparł już Parlament Europejski. W ocenie KE nowe rozporządzenie zostanie ostatecznie przyjęte pod koniec roku.

EŚ