W przepisach rangi ustawowej nie ma upoważnienia dla ministra sprawiedliwości do tego, by uzależnić stawkę za czynności adwokatów i radców prawnych od wartości przedmiotu sporu- uważa prof. Marek Chmaj.

Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz: W obu ustawach: o adwokatach i radcach minister sprawiedliwości został zobowiązany do wydania rozporządzenia i określenia w nim minimalnych stawek, mając na względzie rodzaj, zawiłości sprawy i wymagany nakład pracy. Tymczasem określił je niezgodnie z upoważnieniem, bo uzależnił od wartości przedmiotu sporu i rodzaju oraz wartości egzekwowanego roszczenia. Czy może to być podstawą do zaskarżenia przepisów do TK?

Marek Chmaj, dr hab., profesor SWPS w Warszawie, radca prawny: Wydanie rozporządzenia pozostającego w sprzeczności z treścią upoważnień ustawowych może być podstawą wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie stwierdzenia niegodności rozporządzenia z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Jestem zmuszony przyznać, że par. 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie w zakresie, w jakim uzależnia wysokość stawki minimalnej za czynności adwokackie od wartości przedmiotu sprawy oraz od wartości egzekwowanego roszczenia oraz par. 6 tego rozporządzenia stoi w sprzeczności z treścią upoważnień ustawowych zawartych w art. 16 ust. 3 prawa o adwokaturze. Analogicznie sytuacja przedstawia się w zakresie ustawy o radcach prawnych. O sprzeczności rozporządzenia z treścią ustawowej delegacji świadczy to, że minister sprawiedliwości miał określić stawki minimalne za czynności adwokackie i czynności radców prawnych, mając na względzie rodzaj i zawiłość sprawy oraz wymagany nakład pracy adwokata (radcy prawnego), a posłużył się kryterium wartości przedmiotu sporu. W myśl art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. W praktyce nie zawsze wartość przedmiotu sporu jest odzwierciedleniem zawiłości sprawy czy nakładu pracy profesjonalnego pełnomocnika, więc uzasadnienie zastosowania do określenia stawek kryterium wartości przedmiotu sporu może budzić wątpliwości.

MPS: Minister oparł się na domniemanej wykładni, czy wobec tego jest to podstawą do niezgodności z art. 92 ust. 1 konstytucji?

MCH: Rozporządzenie musi być wydane na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawy i w zakresie określonym w upoważnieniu. Nie może zostać ono wydane w oparciu o domniemanie czy też np. wykładnię celowościową. Ponadto, musi być wydane w granicach udzielonego przez ustawodawcę upoważnienia w celu wykonania ustawy. Jeśli rozporządzenia narusza powyższe nakazy, to jest to podstawą do złożenia wniosku o stwierdzenie niezgodności z art. 92 ust. 1 konstytucji.

MPS: Jak pan ocenia z punktu widzenia konstytucyjności przepisów rozporządzenia, które, mimo zapewnień legislatorów, nie mają podstawy w ustawach?

MCH: W ustawach o adwokaturze i o radcach prawnych nie ma upoważnienia dla ministra sprawiedliwości do tego, by uzależnić stawkę za czynności adwokatów i radców prawnych od wartości przedmiotu sporu. Prowadzi to do wniosku, że minister sprawiedliwości wykroczył poza granice i zakres ustawowego upoważnienia. Taki zabieg ministra może stać się to podstawą do wystąpienia z wnioskiem do TK w sprawie stwierdzenia niezgodności omawianych przepisów z konstytucją i w mojej ocenie zarzut ten będzie zasadny.

Rozmawiała Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz